هر سال با شروع فصل سرما موضوع آلودگی در شهرهای بزرگ تبدیل به معضلی نگران‌کننده می‌شود. آلودگی هوا به طور مستقیم باعث آسیب به سلامت بدن شده و حتی برای افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند ممکن است خطر مرگ را به دنبال داشته باشد. در هوای آلوده چه بخوریم؟ شاید از پزشکان و متخصصان تغذیه شنیده باشید که نوشیدن شیر را در روزهای آلوده توصیه می‌کنند. برای بررسی‌های بیشتر در مورد تاثیر شیر در آلودگی هوا تا پایان این مطلب ما را همراهی کنید.
رئیس اداره بیماری‌های مزمن تنفسی وزارت بهداشت گفت: افراد در روزهای آلوده مصرف انواع لبنیات را بالا ببرند، مردم دقت داشته باشند از شیر کم چرب استفاده کنند چرا که کلسیم موجود در نوع کم چرب آن بیشتر بوده و کلسیم از جذب سرب و فلزات سنگین در بدن جلوگیری می کند. بیماران ریوی به هیچ عنوان از مواد غذایی پرچرب استفاده نکنند.
آلودگی هوا ناشی از چیست؟
پیش از آنکه به موضوع تاثیر شیر در آلودگی هوا بپردازیم، اجازه دهید در یک بررسی اجمالی ببینیم که اصلا آلودگی هوا ناشی از چه چیزی است؟ در شهرهای بزرگ مثل تهران تعداد زیاد خودروها و موتور سیکلت‌ها بیداد می‌کند. بسیاری از این خودروها استانداردهای ضعیفی دارند و با موتورهای دیزلی کار می‌کنند. از طرف دیگر صنایع آلاینده و کارخانجات در حومه شهرهای بزرگ بسیار زیاد است. به همین دلیل مثلا در تهران در روزهای سرد، خشک و بی‌باران پاییز و زمستان کیفیت هوا رو به وخامت رفته و شاخص آلودگی هوا به اوج می‌رسد. عدم بارندگی و بروز پدیده وارونگی هوا نیز در آلوده شدن هوای کلان‌شهرها نقش دارد.
تاثیر مواد غذایی در کاهش اثرات آلودگی هوا
مهم‌ترین مواد غذایی که مصرف آنها در روزهای آلوده به افراد توصیه می‌شود، آنتی اکسیدان‌ها هستند. آلاینده‌ها عامل ایجاد رادیکال‌های آزاد در بدن و در نتیجه التهاب هستند. به کمک آنتی اکسیدان‌ها می‌توان به مقابله با رادیکال‌های آزاد پرداخت. ویتامین‌های C و E از جمله قوی‌ترین آنتی اکسیدان‌ها هستند. تغذیه مناسب هنگام آلودگی هوا باید شامل آنتی اکسیدان‌ها باشد. به این منظور از:
- منابع ویتامین سی مثل مرکبات، توت فرنگی، فلفل دلمه‌ای و کیوی استفاده کنید.
- همچنین منابع ویتامین E مثل دانه‌ها و آجیل، روغن آفتاب گردان و روغن زیتون سرشار از آنتی اکسیدان هستند.
- مواد غذایی حاوی بتاکاروتن مثل هویج، اسفناج، کاهو و گشنیز در مبارزه با آلودگی هوا موثر به حساب می‌آیند.
- در نهایت مصرف منابع امگا ۳ مثل انواع ماهی را هم به شما پیشنهاد می‌دهیم.
اما تاثیر شیر در آلودگی هوا به چه صورت است؟
بررسی تاثیر شیر در آلودگی هوا
جهت مقابله با اثرات مخرب آلودگی هوا یکی از مواد غذایی که همواره نوشیدن آن توصیه می‌شود، شیر است. اما چرا؟ به موارد و نکات زیر توجه کنید:
کاهش جذب سرب در بدن
تاثیر شیر در آلودگی هوا به ترکیبات موثری مربوط است که در شیر می‌توانید بیابید. شیر سرشار از کلسیم، فسفر و منیزیم است. این مواد معدنی مانع از جذب سرب و سایر فلزات دو ظرفیتی موجود در هوای آلوده می‌شوند. هوای آلوده حاوی مقادیر بالایی از سرب است. وقتی به واسطه مصرف لبنیاتی همچون شیر، جذب سرب در بدن کاهش می‌یابد، در نتیجه عوارض آلودگی هوا کمتر در سلامتی بدن اختلال ایجاد خواهد کرد.
بهبود عملکرد سیستم گوارش
با خوردن شیر سیستم دفع ادرار و مدفوع بیشتر تنظیم می‌شود. در نتیجه دفع آلاینده‌ها از بدن سریع‌تر صورت خواهد گرفت. مصرف لبنیات پروبیوتیک در روزهای آلوده گزینه ایده‌آلی به شمار می‌آید. پروبیوتیک‌ها عملکرد سیستم ایمنی بدن را بهبود بخشیده و از آنجایی‌که حاوی باکتری‌های مفید هستند، به تنظیم عملکرد صحیح دستگاه گوارش کمک می‌کنند.
نرم شدن مخاط تنفسی به کمک شیر
دیگر تاثیر شیر در آلودگی هوا به این دلیل است که شیر و به طور کلی لبنیات باعث نرم شدن مخاط تنفسی، معده و مری می‌شوند. در این صورت هم دفع سموم و آلاینده‌ها از بدن به سهولت بیشتری صورت خواهد گرفت. همچنین فرد تنفسی بهتری خواهد داشت.
کاهش جذب ویتامین D به دلیل هوای آلوده
تحقیقات نشان می‌دهد که آلاینده‌های موجود در هوای آلوده باعث کاهش جذب ویتامین دی در بدن می‌شوند. از این رو افرادی که به کمبود کلسیم و ویتامین D مبتلا هستند، بیش از سایرین در معرض خطرات ناشی از آلودگی هوا قرار می‌گیرند. شیر و لبنیات منبعی غنی از کلسیم هستند و اکثرا با ویتامین دی نیز غنی می‌شوند. بنابراین می‌توانند به جبران کمبود ویتامین دی در بدن کمک کرده و اثر مخرب آلودگی هوا را کاهش دهند.
بهترین زمان نوشیدن شیر
مصرف شیر قبل از خواب بسیار مناسب است البته برای کودکان بهتر است به هنگام صبحانه باشد چرا که به رشد مغزی آنها کمک می‌کند.
روزانه توصیه شده که کودکان زیر هفت سال یک و نیم تا دو لیوان شیر بخورند همچنین پسر‌ان در سن بلوغ سه لیوان و دختر‌ان در سن رشد و بلوغ دو ونیم لیوان بهتر است شیر بنوشند،همچنین افراد بزرگسال و سالمندان دو لیوان و زنان شیرده و باردار ۳.۵ تا چهار لیوان شیر در کنار مصرف سایر لبنیات بهتر است مصرف کنند.
می توان برای راحت خوردن شیر در طول روز، این میزان را در فواصل مختلف میل کرد.افرادی که دچار دل‌پیچه و نفخ می شوند بهتر است شب‌ها شیر بنوشند.
مصرف شیر به هنگام صبحانه باعث افزایش فعالیتهای مغزی شده و برای جوانان و کودکان مناسب است.
برای رفع طب سرد شیر می توان آن را با عسل و دارچین مصرف کرد.مصرف شیر به طور کلی قبل از خواب،علاوه بر اینکه از نفخ کردن جلوگیری می‌کند، باعث افزایش آرامش در افراد و جذب بیشتر کلسیم می شود
در روزهای آلوده شیر کم چرب بخوریم یا پرچرب؟
چگونگی تاثیر شیر در آلودگی هوا را برایتان شرح دادیم. اکنون سوال این است که وقتی برای خرید شیر به فروشگاه می‌روید، چه نوع شیری را خریداری نمایید؟ بدون شک شیر کم‌چرب. شیر پرچرب حاوی مقادیر بالایی از اسیدهای چرب اشباع است. این اسیدهای چرب برای سلامتی مضر بوده و حتی می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند. با ضعیف شدن سیستم ایمنی، احتمال بروز بیماری‌های تنفسی افزایش خواهد یافت. پس به ویژه در روزهای آلوده از شیر و لبنیات کم‌چرب استفاده نمایید تا تاثیر شیر در آلودگی هوا را بیشتر ببینید
در روزهای آلوده چند لیوان شیر بخوریم؟
به طور کلی توصیه می‌شود که افراد همیشه روزانه ۳ لیوان شیر را مورد مصرف قرار دهند. برای اینکه تاثیر شیر در آلودگی هوا برای شما کارآمد باشد، مقدار مصرف خود را به ۴ لیوان در روز هم می‌توانید برسانید. متخصصان تغذیه مصرف روزانه ۴ سهم از لبنیات را پیشنهاد می‌دهند. ۱ لیوان شیر معادل ۱ سهم است. ۱ لیوان ماست، ۴۵ تا ۶۰ گرم پنیر و ۲ لیوان دوغ نیز هر کدام یک سهم از لبنیات را تشکیل می‌دهند. از هر لبنیاتی که استفاده می‌کنید، سعی کنید نوع کم‌چرب آن را انتخاب کنید زیرا چنانچه شرح دادیم جذب بهتری در بدن شما خواهد داشت و در این صورت تاثیر شیر در آلودگی هوا را بیشتر می‌شود.
آنچه بیشتر از مصرف شیر در روزهای آلوده توصیه می‌شود
با وجود تمام مطالبی که در مورد تاثیر شیر در آلودگی هوا برای شما گفتیم و علی رغم اینکه این مطالب در بسیاری از منابع علمی تائید شده‌اند، برخی از پزشکان مخالف بوده و نوشیدن شیر را در مبارزه با آلودگی هوا چندان موثر نمی‌دانند. آنها توصیه می‌کنند که برای کاهش اثرات مخرب آلاینده‌ها در سلامت بدن، بهتر است در درجه نخست از آنتی اکسیدان‌ها استفاده شود. پس بهتر است ابتدا به سراغ مصرف میوه و سبزیجات بروید. البته فراموش نکنید که چه هوا آلوده باشد و چه نباشد، لبنیات همواره باید در رژیم غذایی جای داشته باشند. به هر دلیل اگر نمی‌توانید شیر بخورید یا مایل به نوشیدن آن نیستید، از دیگر لبنیات مثل ماست و پنیر استفاده نمایید.
خوراکی‌هایی که بیشتر از «شیر» در آلودگی هوا توصیه می‌شوند
امروزه آلودگی هوا در شهر های بزرگ کشور و بخصوص در فصول سرما دیگر امری عادی تلقی می شود، اولین و مهم ترین توصیه که می توان به مردم در این روزها کرد، این است که سعی کنند افرادی که جزء گروه های پر خطر و حساس هستند حتی الامکان از منزل خارج نشوند.
اما افرادی هستند که مجبورند به واسطه شغلشان خانه را ترک کنند، این دسته از افراد باید در روند غذایی خود تغییراتی را اعمال کرده و بی شک از ماسک های فیلتر دار استفاده کنند. در بین مردم شایع است در آلودگی هوا مصرف شیر مفید است، نوشیدن شیر بسیار توصیه می شود اما واقعیتی که وجود دارد این است که شیر در رابطه با آلودگی های ناشی از فلزات سنگین مانند سرب موثر است و تحقیقات نشان داده در آلودگی های ناشی از ذرات معلقِ کمتر از ۲ میکرون تاثیر به سزایی ندارد.
همان طور که می دانیم وقتی ذرات ریز در هوا توسط ریه ها به داخل بدن وارد شده و در ادامه جذب خون می شود، این نیز یک عامل خطر برای بدن محسوب میگردد و اگر فرد بتواند در این مدت از مواد غذایی که دارای آنتی اکسیدان است استفاده کنید می توانید اثرات مخرب آن را نیز خنثی کند.
مواد غذایی که نقش بیشتری در اثر آنتی اکسیدانی دارند، میوه ها و سبزیجات تازه است. مرکبات، سبزیجات تازه، ماهی، هویج، کلم بروکلی، گل کلم، کیوی، گوجه فرنگی، بذرکتان از بهترین آنتی اکسیدان ها در این روزهای آلوده است.
افرادی که ساعات طولانی را خارج از منزل سپری کردند توصیه می‌شود، سالادی متشکل از کلم بروکلی، هویج، کاهو و روغن زیتون همراه غذایشان میل کنند، چرا که این معجون سرشار از آنتی اکسیدان بوده و اثرات منفی آلودگی هوا را کاهش می دهد.
عدم استفاده از فست فود ها بخصوص در این روزها بسیار حائز اهمیت است همچنین مصرف مواد غذایی که اسید چرب ترانس بالایی دارند مانند کیک ها، بیسکویت ها و غذاهای فراوری شده برای بدن مضر هستند چرا که ذرات معلق در هوا که همچون سموم عمل می کنند وارد بدنتان می شود که بدن نیز باید با آنها مقابله کند حال از طرفی یکسری مواد غذایی مضر دیگر که خود فرد آن را مصرف کرده به آنها اضافه شده که وضعیت را بد و بدتر می کند.
آلودگی های موجود در معادن و پالایشگاه ها به دلیل وجود فلزات سنگین، نوشیدن شیر بهترین گزینه برای مهار اثرات منفی آلودگی شناخته شده است اما آلودگی که ما اخیرا در گیر آن هستیم متفاوت بوده و برای از بین بردن اثرات مضر آن بدن به آنتی اکسیدان نیاز دارد. اما تاکید می‌شود افراد مصرف شیر را قطع نکنند چرا که این نوشیدنی به دلیل فواید زیاد در هر شرایطی برای بدن مفید بوده و توصیه می‌شود.
مصرف هویج به دلیل بتاکاروتن فراوان در این روزها بسیار توصیه می شود چرا که هویج علاوه بر بتاکاروتن منبع غنی از فیبر خوراکی، آنتی‌اکسیدان‌ها و موادمعدنی به‌شمار می‌رود.
افرادی که با بیماری های قلبی و تنفسی دست و پنجه نرم می کنند و همچنین زنان باردار و کودکان جزء قشر آسیب پذیرتر جامعه هستند لذا باید بیشتر جوانب احتیاط را رعایت کنند. خانواده ها دقت داشته باشند هنگامی که مدارس را تعطیل می کنند به این معناست که کودک باید در خانه حضور داشته باشد و از منزل خارج نشود. علاوه بر آن افرادی هستند که عادت به ورزش روزانه دارند، باید بدانند در معرض هوای آلوده ورزش کردن تنها به بدن آنها آسیب وارد می کند و هیچ گونه فایده ای به همراه ندارد.
سخن آخر در مورد تاثیر شیر
تاثیر شیر در آلودگی هوا به ویژه در روزهایی که شاخص آلودگی هوا در کلان‌شهرها به اوج می‌رسد، همواره مورد بحث بوده است. چنانچه در منابع علمی آمده است احتمالا شیر می‌تواند جذب سرب در بدن را کاهش داده، سیستم ایمنی را تقویت کند و در دفع بهتر آلاینده‌ها از بدن نقش داشته باشد. به جز شیر، دیگر خوراکی‌هایی که برای مصرف در روزهای آلوده پیشنهاد می‌شوند، میوه و سبزیجاتی هستند که آنتی اکسیدان‌های زیادی دارند و با رادیکال آزاد مبارزه می‌کنند. بهتر است به جای شیر پرچرب، به سراغ خرید شیر کم‌چرب بروید زیرا جذب بهتری در بدن شما خواهد داشت. شما روزانه چند لیوان شیر می‌خورید؟ آیا در شهر محل زندگی شما هم هوا آلوده است؟
