محصولات ارگانیک که زمانی فقط در فروشگاه‌های مواد غذایی سالم یافت می‌شد، اکنون در اکثر سوپرمارکت‌ها وجود دارند. معمولا این مواد غذایی در قفسه‌های جداگانه و با همین عنوان قرار داده می‌شوند. این می‌تواند شما را برای انتخاب سردرگم کند.
به طور مثال، از یک طرف، شما عسل معمولی را می‌بینید و از سوی دیگر، شما یکی را دارید که ارگانیک است. هر دو عسل از نظر ظاهری مشابه به هم هستند. هر دو ویتامین و قند دارند و فاقد چربی، سدیم و کلسترول هستند. اما این دو قیمت متفاوتی دارند. حال سوال این است که کدام را باید انتخاب کنید؟
برای پاسخ به این سوال و آشنایی با محصولات ارگانیک، تا پایان این نوشته همراه باشید.
کشاورزی ارگانیک چیست؟
کلمه “ارگانیک” به نحوه رشد و فرآوری کشاورزان محصولات کشاورزی مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات، محصولات لبنی و گوشت اشاره دارد. شیوه‌های کشاورزی ارگانیک برای برآوردن اهداف زیر طراحی شده‌اند:
- بهبود کیفیت خاک و آب
- کاهش آلودگی
- ایجاد زیستگاه‌های سالم و ایمن برای دام
- فعال کردن رفتار طبیعی دام
- ترویج چرخه خودپایدار منابع در مزرعه
مواد یا اعمالی که در کشاورزی ارگانیک مجاز نیستند عبارتند از:
- کودهای مصنوعی برای افزودن مواد مغذی به خاک
- لجن فاضلاب به عنوان کود
- اکثر آفت کش‌های مصنوعی برای کنترل آفات
- پرتودهی برای حفظ غذا یا از بین بردن بیماری یا آفات
- مهندسی ژنتیک، برای بهبود مقاومت در برابر بیماری یا آفات یا برای بهبود عملکرد محصول
- آنتی بیوتیک‌ها یا هورمون‌های رشد برای دام
برای این نوع کشاورزی چه روش‌هایی اتخاذ می‌شود؟
مواد یا روش های کشاورزی ارگانیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- استفاده از کود سبز، کود دامی یا کمپوست برای بهبود کیفیت خاک
- تناوب کاشت گیاهان مختلف برای حفظ کیفیت خاک و قطع چرخه آفات یا بیماری‌ها
- پوشش محصولاتی که از فرسایش در زمانی که قطعه زمین در حال استفاده نیست جلوگیری می‌کند
- مالچ برای کنترل علف‌های هرز
- حشرات درنده یا تله حشرات برای کنترل آفات
برخی از آفت کش‌های طبیعی و چند آفت کش مصنوعی تایید شده برای کشاورزی ارگانیک، به ندرت و تنها به عنوان آخرین را حل در هماهنگی با یک عامل گواهی کننده ارگانیک استفاده می‌شود.
روش های کشاورزی ارگانیک برای دام عبارتند از:
- شرایط زندگی سالم و دسترسی به فضای باز
- تغذیه در مرتع برای حداقل ۳۰ درصد نیازهای غذایی دام در فصل چرا
- غذاهای ارگانیک برای حیوانات
- واکسیناسیون‌ها
فواید مصرف مواد غذایی ارگانیک چیست؟
فواید سلامتی مرتبط با خوردن غذاهای ارگانیک در حال افزایش است. این غذاها در مقایسه با غذاهای غیر ارگانیک، فواید زیر را خواهند داشت:
کاهش مواجهه با آفت کش‌ها و حشره کش‌ها: این مزیت قابل توجهی از محصولات ارگانیک و غلات است.
افزایش قرار گرفتن در معرض اسیدهای چرب امگا ۳: دام‌هایی که از طریق چرا تغذیه می‌شوند معمولاً دارای سطوح بالاتری از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که فواید سلامت قلب را به همراه دارد.
قرار گرفتن کمتر در معرض کادمیوم: مطالعات سطوح کمتری از فلز سمی کادمیوم را در دانه‌های ارگانیک نشان داده‌اند.
افزایش سطح ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی اکسیدان‌ها و سایر ریزمغذی های مفید: میوه‌ها، سبزیجات و غلات که به طور ارگانیک رشد می‌کنند دارای مقادیر بیشتری ویتامین C، ویتامین E و کاروتنوئیدها هستند. به علاوه مقادیر بیشتری از مواد معدنی کلسیم، پتاسیم، فسفر، منیزیم و آهن را دارا هستند.
باکتری کمتر: گوشت‌های ارگانیک، کمتر در معرض باکتری‌ها قرار می‌گیرند.
آنتی بیوتیک کمتر: مصرف گوشت‌های ارگانیک منجر به قرار گرفتن کمتر در معرض آنتی بیوتیک‌ها و هورمون‌های رشدی می‌شود که برای درمان دام استفاده می‌شود. این داروها ممکن است منجر به مقاومت آنتی بیوتیکی و سایر مشکلات در انسان شود.
آیا این روش کشاورزی برای محیط زیست مفید است؟
محصولات و کشاورزی ارگانیک بر اساس اصول حفظ کیفیت خاک و آب و ایجاد آلودگی کم یا بدون آلودگی ساخته شده‌اند. عدم استفاده از مواد شیمیایی یا فاضلاب به عنوان کود باعث کاهش رواناب سمی به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و در نهایت به آب آشامیدنی می‌شود.
به حیوانات هرگز آنتی بیوتیک یا هورمون داده نمی‌شود و باید خوراک ارگانیک و شرایط زندگی ایمن و بدون قفس داشته باشند. تناوب زراعی، محصولات پوششی، کاشت متراکم و کودهای حیوانی روش‌هایی هستند که برای تامین مواد مغذی گیاهان و همچنین کنترل علف‌های هرز و حشرات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اگر توانایی مالی مصرف محصولات ارگانیک را ندارم، چه کاری می‌توانم انجام دهم تا رژیم غذایی سالم‌تری داشته باشم؟
بزرگترین نقطه ضعف این محصولات هزینه‌های تولید بالاتر است که به مصرف کنندگان منتقل می‌شود. اگر می‌خواهید مواد غذایی ارگانیک بخرید، اما توان مالی آن را ندارید، بهتر است مواد غذایی با بالاترین و پایین‌ترین سطح آفت‌ش را بشناسید تا در انتخاب آنها دقت بیشتری به خرج دهید.
بالاترین سطح آفت کش مربوط به محصولات زیر است:
- توت فرنگی
- اسفناج
- کلم پیچ
- شلیل
- سیب
- انگور
- هلو
- گلابی
- گوجه فرنگی
- کرفس
- سیب زمینی
- فلفل تند
پایین‌ترین سطح آفت کش‌ها نیز در محصولات زیر وجود دارد:
- آووکادو
- ذرت شیرین
- آناناس
- پیاز
- پاپایا
- نخود فرنگی
- بادمجان
- مارچوبه
- گل کلم
- طالبی
- کلم بروکلی
- قارچ
- کلم
- خربزه
- کیوی
نکات ایمنی مواد غذایی
اگر می‌خواهید غذاهای معمولی و ارگانیک را همزمان مصرف کنید، لازم است تا نکاتی را در نظر بگیرید. این نکات شامل موارد زیر است:
- انواع غذاها را از منابع مختلف انتخاب کنید. این ترکیب بهتری از مواد مغذی را به شما می‌دهد و احتمال قرار گرفتن در معرض یک آفت کش را کاهش خواهد داد.
- در صورت امکان میوه و سبزیجات را در فصل بخرید. برای دریافت تازه‌ترین محصول، از خواربارفروش خود بپرسید فصل چیست یا از بازار کشاورزان محلی خود خرید کنید.
- برچسب مواد غذایی را با دقت بخوانید. فقط به این دلیل که یک محصول می گوید ارگانیک است یا حاوی مواد ارگانیک است، لزوماً به این معنی نیست که جایگزین سالم تری است. برخی از محصولات ارگانیک ممکن است همچنان سرشار از قند، نمک، چربی یا کالری باشند.
- میوه‌ها و سبزیجات تازه را کاملاً زیر آب جاری بشویید. شستشو به حذف آلودگی، باکتری‌ها و آثار شیمیایی از سطح میوه‌ها و سبزیجات کمک می‌کند، اما تمام باقی مانده‌های آفت کش‌ها را نمی توانید با شستشو پاک کنید. دور ریختن برگ‌های بیرونی سبزیجات برگ دار می‌تواند آلودگی‌ها را کاهش دهد. پوست کندن میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند آلاینده‌ها را از بین ببرد، اما ممکن است مواد مغذی را نیز کاهش دهد.
خطرات احتمالی آفت کش‌ها چیست؟
بسیاری از ما به دلیل چندین سال قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها، در بدن خود انباشته‌ای از این مواد را داریم. این “بار بدن” شیمیایی که از نظر پزشکی شناخته شده است می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی مانند سردرد، نقص مادرزادی و فشار اضافی بر سیستم ایمنی شود.
برخی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از آفت‌کش‌ها حتی در دوزهای پایین می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها مانند سرطان خون، لنفوم، تومورهای مغزی، سرطان سینه و سرطان پروستات را افزایش دهد.
کودکان و جنین‌ها بیشتر در معرض خطرات آفت کش‌ها هستند زیرا سیستم ایمنی، بدن و مغز آنها هنوز در حال رشد است. آفت‌کش‌ها در سنین پایین ممکن است باعث تاخیر در رشد، اختلالات رفتاری، اوتیسم، آسیب به سیستم ایمنی و اختلال در عملکرد حرکتی شود.
زنان باردار به دلیل آفت‌کش‌های استرسی که روی اندام‌هایشان اعمال می‌شود، آسیب‌پذیرتر هستند. بعلاوه، آفت‌کش‌ها می‌توانند از مادر به کودک در رحم و همچنین از طریق شیر مادر منتقل شوند.
استفاده گسترده از آفت کش‌ها در کشاورزی همچنین منجر به ظهور “علف‌های هرز فوق العاده” و “سوپر حشرات” شده‌اند که فقط با سموم بسیار قوی و مضر مانند اسید ۲،۴-دی کلروفنوکسی استیک از بین می‌روند.
مختصری درباره انجمن ارگانیک ایران
برند ارگانیک ایران در تاریخ نوزدهم اردیبهشت ۱۳۹۰ توسط نهادهای داخلی و بین المللی رونمایی شد. این نهادها شامل سازمان‌های بین المللی و مقامات کشور از قبیل فدراسیون بین المللی کشاورزی ارگانیک و موسسه بین المللی تحقیقات ارگانیک و ریاست سازمان توسعه تجارت ایران، ریاست اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، ریاست سازمان حفظ نباتات، معاونت امور تولیدات گیاهی وزارت جهاد کشاورزی و ریاست میادین میوه تره بار شهرداری تهران بودند.
واحدهای تولیدی که موفق به دریافت مجوز استفاده از این برند بر روی محصول خود می شوند، در ذیل آن، شناسه کالای ۱۸ رقمی را درج خواهند کرد. این کد بیانگر محل تولید، نوع استاندارد ارگانیک، نوع محصول، سال صدور گواهی ، شماره گواهی صادر شده در استان است.
واحدهای تولیدی دارای فرایند بسته بندی محصولات ارگانیک می‌توانند پس از دریافت مجوز استفاده از این برند، محصولات خود را با این عنوان بازاریابی کنند. بنابراین برای تشخیص محصولات ارگانیک در ایران، می‌توانید به نماد انجمن ارگانیک ایران بر روی آنها توجه کنید.
