لوپوس یک بیماری خود ایمن است که در آن سیستم ایمنی به بافت‌های سالم حمله کرده و عوارض نامطلوبی را ایجاد می‌کند. آیا می‌دانید زنان ۹ برابر بیشتر از مردان دچار بیماری لوپوس می‌شوند؟ در این مقاله از داروخانه آنلاین اندرزگو علت، علائم و درمان لوپوس را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
لوپوس چیست؟
بیماری لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) که معمولاً به آن لوپوس گفته میشود، یک بیماری خود ایمنی مزمن است که می‌تواند باعث ایجاد تورم، التهاب و درد در سراسر بدن شود. هنگامی که شما یک بیماری خود ایمنی دارید، سیستم ایمنی بدن شما با خود مبارزه می‌کند و این حملات باعث اجاد علائمی خواهد شد. سیستم ایمنی قرار است با تهدیدات احتمالی بدن مانند عفونت‌ها مبارزه کند، اما در این مورد، سیستم ایمنی بدن نمی‌تواند سلول‌های سالم را از سلول‌های مهاجم تشخیص دهد به همین دلیل به بافت‌ها و اندام های بدن حمله می‌کند.
اگر مبتلا به لوپوس هستید، ممکن است درد مفاصل، حساسیت‌های پوستی، بثورات و مشکلات مربوط به اندام‌های داخلی را تجربه کنید. بسیاری از این علائم ممکن است به صورت موجی بیایند و از بین بروند. گاهی اوقات، علائم لوپوس ممکن است خفیف یا قابل توجه نباشند، گاهی اوقات هم ممکن است علائم شدیدی را تجربه کنید که بر روی زندگی روزمره شما تاثیر می‌گذارد.
هر کسی ممکن است به لوپوس مبتلا شود. این بیماری می‌تواند در زنان، مردان، کودکان و حتی نوزادان نیز اتفاق بیفتد. بیماری لوپوس در زنان بیشتر از مردان شایع است. حدود ۹۰ درصد از موارد تشخیص این بیماری را زنان در سنین باروری تشکیل می‌دهند.
علائم و نشانه های لوپوس چیست؟
ایجاد درد در مفاصل: اگرچه اغلب، ایجاد راش های پوستی اولین نشانه بیماری لوپوس است. اما یکی از مهمترین علائم این بیماری درد عضلات و مفاصل است. درد، تورم و خشکی مفاصل به ویژه در صبح یکی از شایع ترین علایم لوپوس است.
مفاصل مچ دست، پنجه و انگشتان در این بیماری بیشتر آسیب پذیر می شوند. آنچه ورم مفاصل و درد را در این بیماری از آرتریت روماتویید متمایز می کند این است که در آرتروز معمولا درد در هر دو طرف است، در حالیکه در لوپوس درد بیشتر در یک سمت بدن دیده می شود و بیشتر بیماران مبتلا به آرتروز میانسال و سالمند هستند، در حالیکه لوپوس بیشتر زنان در سنین باروری را تهدید می کند. لوپوس مانند آرتروز به مرور زمان سبب تغییر شکل مفاصل می شود.
ایجاد راش های پروانه ای در پوست: راش های معمول لوپوس روی گونه ها و بالای بینی را درگیر می کنند. این راش ها پروانه مانند بوده و در مقابل نور خورشید حساس می باشد.
ایجاد تغییر در ناخن ها: راش های لوپوسی می توانند باعث ایجاد قرمزی در پشت دست و ناخن ها شوند. همچنین باعث عدم خون رسانی صحیح به ناخن ها می شود که ابن امر موجب بی نظمی در شکل ناخن است. همچنین با ایجاد التهاب در بستر ناخن ها باعث ایجاد تورم در این بافت می شود.
تب و خستگی: خستگی مزمن یکی از مهمترین نشانه های لوپوس است. این خستگی می تواند ناشی از کم خونی و یا اختلال در عملکرد قلب، ریه، کلیه ها و دیگر مشکلاتی باشد که بر اثر لوپوس بوجود می آیند. تب می تواند از علائم عود بیماری باشد. وجود هرگونه تب غیر قابل توجیه در بیمار لوپوسی نیاز به بررسی از نظر عود بیماری دارد. همچنین تب ممکن است ناشی از وجود عفونت در بیمار باشد، که خود عفونت نیز می تواند باعث عود بیماری گردد.
حساسیت به نور خورشید: بسیاری از مبتلایان به لوپوس به نور آفتاب حساس هستند، به طوری که با قرار گرفتن در معرض نور آفتاب دچار راش قرمز رنگ در مناطق در معرض می شوند. همچنین نور خورشید می تواند ضایعات پوستی را تشدید نماید.
ریزش مو: بیماران لوپوسی معمولا در زمان فعالیت بیماری دچار ریزش مو می شوند. این نوع ریزش مو به صورت منتشر است و با کنترل بیماری برطرف می شود.
Raynaud’s phenomenon: به وضعیتی میگویند که سرما یا استرس موجب اسپاسم عروق در قسمتی از اندام میشود. علامت این اسپاسم معمولا درد در انگشتان دست یا پا است. Raynaud’s phenomenon در بیماری لوپوس به علت التهاب عروق خونی ایجاد میشود و گاهی اوقات چنان شدید شده که منجر به گانگرن و سیاه شدن انگشت میشود.
درد در قفسه سینه: التهاب پرده های اطراف ریه و قلب می تواند منجر به درد قفسه سینه شود، که معمولا این درد با تنفس و سرفه تشدید می شود.
سر درد: درگیری مغز در مبتلایان به لوپوس می تواند منجر به بروز سردرد شود. سردرد ناشی از لوپوس معمولاً شدید بوده و با سردردهای قبلی بیمار متفاوت است و به مسکن جواب نمی دهد. سردرد می تواند به علت میگرن، افسردگی و اضطراب نیز باشد است. توصیه می شود در صورتی که سردرد جدید یا شدید ایجاد شد، هر چه سریعتر به متخصص روماتولوژی مراجعه نمائید، تا بررسی های لازم به عمل آید.
چه کسانی بیشتر در معرض این بیماری هستند؟
لوپوس می تواند در هر دو جنس و در تمامی نژادها بروز یابد. اما میزان این بیماری در زنان ۸ برابر مردان است. همچنین سن بروز این بیماری ۲۰-۴۰ سالگی است. لوپوس می تواند زمینه خانوادگی داشته باشد اما این بیماری فقط در ۳% از فرزندان افراد مبتلا به لوپوس مشاهده شده است.
تشخیص:
ازآنجا که علائم اولیه لوپوس می تواند مشابه با بیماری های دیگر بوده و بروز دیررس داشته باشد و همچنین ممکن است این نشانه ها در افراد مختلف متفاوت باشد، تشخیص بالینی این بیماری با چالش رو به رو است. بررسی ها حاکی از آن است که میزان برخی از آنتی بادی ها طی این بیماری تغییر می یابد از این رو تست های تشخیصی آزمایشگاهی از مهمترین روش های بررسی این بیماری می باشند که از جمله این آزمایشات می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- (Antinuclear antibodies (ANAs
- (Deoxyribonucleic and antibodies (Anti DNAs
- Anti-Smith and antibodies
- شمارش گلبولهای قرمز، سفید و پلاکت
انواع لوپوس:
لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE): این نوع از لوپوس می تواند باعث ایجاد جوش ها و کهیر های پروانه شکل برروی پوست بینی و گونه ها شده و در صورت درمان نشدن برروی تمام پوست بدن گسترش یابد. بجز آسیب دیدن پوست بیماری لوپوس می تواند باعث ملتهب شدن و یا آسیب دیدن مفاصل، ماهیچه ها، غشاء درونی یا اطراف ریه، قلب کلیه و مغز شود
لوپوس اریتماتوزدیسکوئید(DLE): این نوع از لوپوس معمولا پوستی که در برابر آفتاب قرار گرفته را تحت تاثیر قرار داده و تاثیری برروی اندام های حیاتی نمی گذارد. ضایعات قرص مانند این بیماری معمولا بعد از بهبود باعث باقی ماندن جای آنها برروی پوست می شوند.اثرات لوپوس دیسکوئید محدود به پوست است. هر چند علائم لوپوس سیستمیک مانند درگیری کلیه و قلب در ۱۰% از افراد واجد لوپوس دیسکوئید نیز مشاهده شده است.
لوپوس دارویی (Drug- Induced Lupus Erythematosus(DILE یک بیماری اتوایمون و مشابه بیماری لوپوس سیستمیک (SLE) است که به واسطه‌ی داروهای خاصی ایجاد میشود. در حال حاضر در حدود ۳۸ دارو وجود دارد که مشخصاً مصرف‌شان ممکن است سبب بروز لوپوس دارویی شود. لوپوس دارویی معمولاً خفیف‌تر از لوپوس سیستمیک است و اغلب ماهها و حتی سالها بعد از شروع مصرف داروهای مسبب آن، بروز می‌نماید. علائم بالینی DILE به طور عمده شامل درد و التهاب مفاصل، تب، التهاب قلب و پریکارد، التهاب ریه و پلور، راشهای پوستی و یووئیت قدامی است. در حالی که احتمال درگیری کلیه‌ها و سیستم اعصاب مرکزی در این بیماری نادر است. لازم به ذکر است که به رغم اینکه درگیری کلیه‌ها و CNS در لوپوس دارویی نادر می‌باشد اما بعضی از داروها اساساً ممکن است به طور واضح درگیری کلیه ایجاد کنند.
درمان لوپوس:
درمان بیماری لوپوس بسته به نوع علایم و نشانه های بروز کرده متفاوت است. داروهایی که عموما برای درمان این بیماری استفاده می شوند شامل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids) و داروهای سرکوب کننده ایمنی(Immunosuppressants) می باشند. مصرف و عدم مصرف این داروها، میزان و نوعشان و نحوه مصرف آنها باید به تشخیص پزشک صورت گیرد.
چه عواملی احتمال لوپوس را افزایش می‌دهند؟
بیماری لوپوس ممکن است در پاسخ به عوامل متعددی ایجاد شود. این عوامل عبارتند از:
هورمون‌ها
هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که بدن تولید می‌کند. آنها فعالیت سلول‌ها و اندام‌های خاص را کنترل و تنظیم می‌نمایند. زنان ۱۵ تا ۴۴ ساله ۹ برابر بیشتر از مردان در خطر ابتلا به بیماری لوپوس قرار می‌گیرند. در ۲۰% موارد، علائم بیماری لوپوس ممکن است بعد از ۵۰ سالگی هم دیده شود. استروژن که هورمون جنسی زنانه به حساب می‌آید، ممکن است در ابتلا به لوپوس موثر باشد.
بسیاری از خانم‌ها علائم لوپوس را قبل از قاعدگی و در طول بارداری بیشتر تجربه می‌کنند زیرا در این حالت سطح هورمون استروژن در بدن افزایش می‌یابد. تحقیقات بیشتری در مورد نقش هورمون‌ها در ابتلا به لوپوس وجود دارد.
تاثیر ژنتیک در بیماری لوپوس
لوپوس ممکن است در افرادی که سابقه خانوادگی هم نداشته باشند، دیده شود اما سایر بیماری‌های خود ایمن معمولا در این افراد وجود دارد. ریسک ابتلای زنان سفید پوست به لوپوس نسبت به سایر نژادها کمتر است. در مورد نقش ژنتیک در ابتلا به لوپوس نیز نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.
عوامل محیطی
عوامل محیطی مانند مواد شیمیایی یا ویروس‌ها ممکن است در ایجاد لوپوس در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به لوپوس هستند، نقش داشته باشد. محرک‌های محیطی احتمالی عبارتند از:
- سیگار کشیدن: قرار گرفتن در معرض اجزای سمی دود سیگار ممکن است منجر به جهش‌های ژنتیکی و فعال شدن ژن مرتبط با SLE (لوپوس) شود.
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید: تابش نور مستقیم خورشید می‌تواند علائم لوپوس را که در فرد از قبل وجود داشته باشند، بدتر کند. اشعه ماورا بنفش می‌تواند منجر به آسیب سلولی و جهش‌های ژنتیکی شود که در لوپوس ممکن است موثر باشد.
- عفونت‌ها: عفونت‌هایی مانند ویروس اپشتین بار که به عنوان تب غده‌ای نیز شناخته میشود، در افراد مبتلا به SLE بسیار شایع تر است.
- آلاینده‌ها: آلاینده‌هایی مانند دود سیگار یا آلودگی هوا ممکن است در ابتلا به بیماری لوپوس موثر باشند.
دانشمندان ژن‌های خاصی را شناسایی کرده‌اند که در پاسخ سیستم ایمنی نقش داشته و در بیماری لوپوس نیز ممکن است موثر باشند. شواهد نشان می‌دهد که اگر یکی از اعضای خانواده به lupus مبتلا باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که فرد دیگری هم در خانواده به این بیماری مبتلا شود.
لوپوس ممکن است در افرادی که سابقه خانوادگی هم نداشته باشند، دیده شود اما سایر بیماری‌های خود ایمن معمولا در این افراد وجود دارد. ریسک ابتلای زنان سفید پوست به لوپوس نسبت به سایر نژادها کمتر است. در مورد نقش ژنتیک در ابتلا به لوپوس نیز نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.
عوامل محیطی
عوامل محیطی مانند مواد شیمیایی یا ویروس‌ها ممکن است در ایجاد لوپوس در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به لوپوس هستند، نقش داشته باشد. محرک‌های محیطی احتمالی عبارتند از:
- سیگار کشیدن: قرار گرفتن در معرض اجزای سمی دود سیگار ممکن است منجر به جهش‌های ژنتیکی و فعال شدن ژن مرتبط با SLE (لوپوس) شود.
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید: تابش نور مستقیم خورشید می‌تواند علائم لوپوس را که در فرد از قبل وجود داشته باشند، بدتر کند. اشعه ماورا بنفش می‌تواند منجر به آسیب سلولی و جهش‌های ژنتیکی شود که در لوپوس ممکن است موثر باشد.
- عفونت‌ها: عفونت‌هایی مانند ویروس اپشتین بار که به عنوان تب غده‌ای نیز شناخته میشود، در افراد مبتلا به SLE بسیار شایع تر است.
- آلاینده‌ها: آلاینده‌هایی مانند دود سیگار یا آلودگی هوا ممکن است در ابتلا به بیماری لوپوس موثر باشند.
آیا کودکان به لوپوس مبتلا می‌شوند؟
بیماری لوپوس در هر سنی ممکن است ایجاد شود. ۲۰٪ از افراد مبتلا به لوپوس قبل از ۲۰ سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند. به ندرت پیش می‌آید که افراد قبل از ۵ سالگی به لوپوس مبتلا شوند. لوپوسی که در دوران کودکی ایجاد میشود، علائم شدیدتری داشته و اغلب روی کلیه‌ها اثر می‌گذارد؛ به طوری که تا ۵۰% از کودکان مبتلا به لوپوس، مشکلات کلیوی دارند.
علائم لوپوس در زمان شعله‌ور شدن این بیماری ظاهر میشود. در زمان‌های دیگر علائم کمتری وجود دارد. مهمترین نشانه‌های لوپوس عبارتند از:
- خستگی
- درد عضلات و مفاصل
- تب
- درد قفسه سینه هنگام عمیق نفس کشیدن
- حساسیت به نور خورشید
- زخم در دهان
- مشکلات حافظه
- بثورات مالار (راشهای قرمز و پروانه‌ای شکل در سرتاسر بینی و گونه‌ها)
- سردرد
- ریزش موی غیر طبیعی
- رنگ پریدگی یا کبود به نظر رسیدن انگشتان دست و پا بر اثر سرما یا استرس
- آرتروز
علائم لوپوس در زنان
زنان معمولا علائم شدیدتری نسبت به مردان دارند. این علائم عبارتند از:
- ریزش مو
- حساسیت به نور خورشید
- زخم در دهان
- آرتروز
- بثورات مالار
علائم لوپوس در مردان
فقط زنان نیستند که می‌توانند به لوپوس مبتلا شوند. ریسک ابتلای مردان به این بیماری کمتر است. علائم لوپوس در مردان عبارت است از:
- عوارض قلبی عروقی
- شماش خون پایین
- کاهش وزن
- عوارض کلیوی
- درد قفسه سینه
تاثیر لوپوس روی دیگر سیستم‌های بدن
ابتلا به بیماری لوپوس می‌تواند روی این اندام‌ها و عملکرد آنها تاثیر منفی بگذارد:
- کلیه
- ریه
- سیستم عصبی مرکزی
- رگ‌های خونی
- خون
- قلب
درمان بیماری لوپوس
هدف از درمان لوپوس، کاهش التهاب برای محافظت از اندام‌ها و جلوگیری از اوج گرفتن این بیماری است. برنامه درمانی لوپوس برای هر فرد بسته به نوع بیماری و شدت آن متفاوت در نظر گرفته میشود. درمان بیماری لوپوس اغلب شامل این موارد است:
- هیدروکسی کلروکین : یک داروی ضد مالاریا است که بثورات و علائم آرتریت در لوپوس را درمان می‌کند.
- کورتیکواستروئیدها و سرکوب‌کننده‌های ایمنی: می‌توانند شامل کورتیکواستروئیدهایی با دوز بالا، مانند پردنیزون و داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند مانند مایکوفنولات و متوترکسات باشند. هدف از این درمان کنترل التهاب است.
- بلیموماب: یک عامل بیولوژیکی است توسط اف دی ای برای درمان بیماری لوپوس تائید شده است.
پزشک ممکن است داروهایی را برای درمان عوارضی که در افراد مبتلا به لوپوس ایجاد میشود، تجویز کند. مانند: داروهای تشنج، آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت‌ها و ویتامین D برای کمک به بهبود عملکرد کلیه.
درمان خانگی برای لوپوس
برخی از شواهد نشان می‌دهند که رژیم غذایی در موارد محدود می‌تواند در درمان لوپوس موثر باشد. هدف فرد باید داشتن یک رژیم غذایی متعادل و متنوع باشد که حاوی میوه و سبزیجات، غلات کامل و مقدار متوسطی پروتئین است. برخی از تغییراتی که فرد مبتلا به لوپوس می‌تواند در رژیم غذایی خود ایجاد کند، عبارتند از:
- مصرف امگا ۳
- مصرف کمتر چربی‌های ناسالم
- مصرف کمتر سدیم (نمک)
- توجه بیشتر به منابع ویتامین دی و B
دیگر تغییرات در سبک زندگی افراد مبتلا به لوپوس می‌تواند به شرح زیر باشد:
- پرهیز از کشیدن سیگار
- عدم مصرف مشروبات الکی
- ورزش کردن
- مدیریت استرس
۴۳ درصد از افراد مبتلا به لوپوس نگران انزوای اجتماعی هستند. بنابراین بهتر است از طرف خانواده و دوستان مورد حمایت قرار بگیرند.
آیا بیماری لوپوس خطرناک است؟
شدت بیماری لوپوس ممکن است خفیف تا بسیار شدید باشد. فرد مبتلا به لوپوس اگر تحت مراقبت‌های پزشکی باشد و اقدامات پیشگیرانه انجام دهند، می‌توانند رو به بهبود بوده و زندگی خود را به خوبی ادامه دهند. دقت داشته باشید که گاهی لوپوس می‌تواند باعث آسیب جدی به کلیه شده و در این صورت مرگ را به دنبال داشته باشد.
عاقبت بیماری لوپوس
همه افراد مبتلا به لوپوس به علت این بیماری دچار مرگ نمی‌شوند. اگر لوپوس به دیگر اندام‌ها مثل کلیه، ریه یا قلب آسیب برساند، در این صورت ممکن است باعث مرگ شود. مبتلایان به لوپوس با کنترل بیمای خود به سادگی می‌توانند به روال زندگی عادی خود ادامه دهند.
