کلسترول یک ماده مومی شکل است که در رگها ساخته میشود. افزایش کلسترول در بدن همیشه یک نکته منفی و بد نیست؛ باید دید کدام نوع کلسترول در بدن افزایش یافته است. زیرا کلسترول انواع خوب و بد دارد که به نامهای HDL و LDL مشهور هستند. در آزمایشگاه میتوان سطح کلسترول خوب و بد را به راحتی اندازهگیری کرد. به منظور آگاهی از تفاوت کلسترول خوب و بد تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
کلسترول بالا یکی از عوامل ابتلا به بیماری قلبی است. بنابراین، لازم است که بیماران مبتلا به کلسترول بالا به کمک رژیم غذایی سالم، ورزش و دارو کلسترول خود را کاهش دهند. در بدن ۲ نوع کلسترول تحت عنوان کلسترول خوب (HDL) و کلسترول بد (LDL) وجود دارد.
انواع کلسترول
کلسترول بر ۲ نوع است. لیپوپروتئین با چگالی بالا یا HDL و لیپوپروتئین با چگالی کم یا LDL. به عنوان یک قاعده کلی HDL کلسترول خوب و LDL کسترول بد در نظر گرفته میشود. HDL کلسترول را به کبد منتقل میکند؛ جایی که در آنجا میتوان کلسترول را قبل از انباشته شدن در شریانها از جریان خون خارج کرد. اما LDL کلسترول را مستقیما به سمت شریانها میبرد. این مسئله میتواند به آترواسکلروز منجر شود و حمله و سکته قلبی را به دنبال داشته باشد. سومین عضو کلسترول، تری گلیسیرید است. تری گلیسیرید کالری استفاده نشدهای است که به عنوان چربی در خون ذخیره میشود.
تفاوت کلسترول بد و خوب
گفتیم که HDL کلسترول خوب است. LDL ماده مضری به حساب میآید که باعث ایجاد پلاک در رگهای خونی شده و آنها را سفت و باریک میکند. در این حالت جریان خون و اکسیژن مورد نیاز قلب کاهش پیدا کرده و ممکن است رگهای خونی مسدود شوند. موارد زیر بخشی از عوارض کلسترول بالا است:
درد قفسه سینه
حمله قلبی
سکته
اما به زبان ساده میتوان گفت که کلسترول خوب همه تلاش خود را میکند تا در سلامت شما تاثیر مثبت بر جای بگذارد. HDL مانند یک جارو برقی کوچک در اطراف بدن شما میچرخد و کلسترول را از رگهای خونی میمکد. در واقع کلسترول خوب سعی میکند در بدن مسیری را باز کند تا کلسترول بد نتواند آسیبی وارد نماید.
سطح HDL در بدن چقدر باید باشد؟
تفاوت کلسترول خوب و بد را شرح دادیم. محدوده استاندارد سطح کلسترول خوب در بدن بین ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر تا ۵۹ میلی گرم در دسی لیتر است. اما حالت ایدهآل آن است که سطح این نوع از کلسترول ۶۰ میلیگرم در دسی لیتر یا بالاتر باشد. هنگامی که سطح HDL شما به زیر ۴۰ میرسد، در معرض خطر ابتلا به بیماریهای قلبی قرار میگیرید.
دقت داشته باشید که برخی از افراد HDL ناکارآمد دارند. یعنی سطح این ماده در بدن آنها بالاست اما عملا هیچ کار مثبتی انجام نمیشود.
سطح LDL در بدن چقدر باید باشد؟
حالا که تفاوت کلسترول خوب و بد را میدانید، واضح است که سطح کلسترول بد در بدن باید پایین نگه داشته شود تا خطری برای سلامتی ایجاد نشود. وقتی انسان به دنیا میآید سطح LDL در بدن وی حدود ۱۰ میلی گرم در دسی لیتر است. اما با افزایش سن این عدد بالاتر میرود. هنگامیکه به مطالعات اپیدمیولوژیک و ژنتیکی نگاه میکنیم، میبینیم که افراد با سطوح بسیار بالای LDL اغلب دچار حملات قلبی و سکته میشوند.
سطوح ایدهآل LDL بر اساس سن، جنس و شرایط سلامتی شما متفاوت است. موارد زیر را در نظر بگیرید:
اگر بیماری قلبی ندارید، عدد مطلوب LDL باید ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر باشد.
چنانچه بیماری قلبی دارید یا در معرض خطر ابتلا به بیماریهای قلبی هستید (مثلا سندرم متابولیک دارید) سطح LDL باید ۷۰ میلیگرم در دسی لیتر یا کمتر باشد.
سطح کلسترول چگونه آزمایش میشود؟
آزمایش پانل چربی یک آزمایش خون است که کلسترول کل شما را اندازهگیری کرده و همچنین مقدار کلسترول بد و خوب را مشخص میکند. سطح تری گلیسیرید را هم با آزمایش خون میتوان مشخص کرد. پیش از این آزمایش باید ۱۰ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید. از سن ۲۰ سالگی به بعد بهتر است هر ۵ سال یکبار آزمایش کلسترول داده شود. اما اگر فرد بیماری قلبی داشته باشدحتی پیش از ۲۰ سالگی هم باید این آزمایش را هر چند وقت یکبار بر اساس توصیه پزشک انجام دهد. از سن ۴۰ سالگی به بعد بهتر است هر سال چکاپ و آزمایش خون انجام شود.
چگونه کلسترول خوب را افزایش و کلسترول بد را کاهش دهیم؟
با آگاهی از تفاوت کلسترول خوب و بد اکنون میدانید که بهتر است اولی در بدن شما افزایش یابد و از سطح دومی کاسته شود. به منظور افزایش کلسترول خوب و کاهش کلسترول بد راهکارهای زیادی وجود دارد که مهمترین آنها به شرح زیرند:
عوامل افزایش دهنده LDL
عواملی که در افزایش LDL نقش دارند، عبارتند از: • رژیم غذایی سرشار از چربی اشباع و چربیهای هیدروژنه شده (جامد) • نداشتن فعالیت بدنی که منجر به افزایش وزن و افزایش کلسترول خون میشود. • چاقی • برخی از بیماریها مانند دیابت نوع ۲، کم کاری غده تیروئید، بیماریهای کبدی و کلیوی و اعتیاد به مصرف الکل • یائسگی در زنان • ژنتیک
چگونه LDL خون را کاهش دهیم؟
تغییر شیوه زندگی در کاهش کلسترول LDL نقش دارد: • حفظ وزن در محدوده طبیعی • ورزش منظم • کاهش مصرف مواد غذایی حاوی چربی اشباع و چربی ترانس مانند: کیک، کلوچه، دونات، فستفود، مارگارین، غذاهای سرخ شده، بستنی، چیپس و … • استفاده از روغنهای مایع مانند روغن زیتون و روغن کانولا به جای روغن جامد • افزایش فیبر در رژیم غذایی از طریق مصرف بیشتر میوه و سبزی که به کاهش کلسترول تام کمک میکند. • در صورت لزوم دارو درمانی و استفاده از استاتینها و مکمل نیاسین (ویتامین B3) برخی مطالعات نشان دادهاند که ویتامین B3 کلسترول LDL را کاهش و HDL را افزایش میدهد. با این حال، قبل از دریافت این مکمل حتماً باید با پزشک مشورت شود.
چگونه HDL خون را افزایش دهیم؟
عوامل موثر در افزایش کلسترول خوب عبارتند از: • دریافت اسیدهای چرب امگا ۳ که در ماهیهایی مانند سالمون و ساردین به میزان زیادی وجود دارند: مطالعات نشان داد مصرف ۲ تا ۳ مرتبه ماهی در هفته در کاهش HDL نقش دارد. • مصرف میوهها و سبزیجات رنگی: آنتیاکسیدانهای موجود در میوه و سبزی در بهبود میزان HDL خون موثر هستند. • ورزش منظم
داروهای کاهنده کلسترول بد
تفاوت کلسترول خوب و بد در افرادی که قلب سالم دارند به خوبی نمایان است. اگر روشهایی مثل اصلاح تغذیه و افزایش فعالیت بدنی باعث کاهش کلسترول بد در بدن نشود، آنگاه پزشکان به سراغ تجویز دارو میروند. اما با وجود مصرف دارو همچنان باید به رژیم غذایی خود توجه داشته و سبک زندگی خود را به سبک سالم نزدیکتر کنید. داروهای کاهنده کلسترول بد باید تحت نظر پزشک مورد استفاده قرار گیرند.
کلام پایانی
در این مقاله تفاوت کلسترول خوب و بد را برای شما شرح دادیم. کلسترول خوب هرچه سطح بالاتری در بدن شما داشته باشد یعنی عروق خونی عملکرد بهتری دارند. سطح بالای کلسترول بد در بدن باعث میشود تا ریسک حمله یا سکته قلبی بالا رود.
برای اینکه مقدار کلسترول را در بدن خود در حد ایدهآی حفظ کنید، باید رژیم غذایی سالم داشته، ورزش کنید، استرس را از خود دور نمایید و به طور کلی سبک زندگی سالم داشته باشید تا با تصلب شرایین مواجه نشوید.
اگر با این راهکارها به نتیجه مطلوب نرسید یا سطح کلسترول بد در بدن شما خیلی بالا باشد، به ناچار باید با تجویز پزشک از داروهایی استفاده کنید که LDL را کاهش میدهند. آیا تاکنون آزمایش چربی خون دادهاید؟
