کلیهها اندام‌هایی به اندازه مشت هستند که در انتهای قفسه سینه، در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. آنها چندین عملکرد را انجام می‌دهند. مهمتر از همه، آنها مواد زائد، آب اضافی و سایر ناخالصی‌ها را از خون شما فیلتر می‌کنند. این مواد زائد در مثانه ذخیره و بعداً از طریق ادرار دفع می‌شوند.
علاوه بر این، کلیهها سطح pH، نمک و پتاسیم را در بدن تنظیم می‌کنند. آنها همچنین هورمون‌هایی تولید می‌کنند که فشار خون را تنظیم و تولید گلبول‌های قرمز را کنترل می‌کنند.
کلیه‌های شما همچنین مسئول فعال کردن نوعی ویتامین D هستند که به بدن شما کمک می‌کند کلسیم را برای ساخت استخوان‌ها و تنظیم عملکرد عضلات جذب کند.
حفظ سلامت کلیه برای سلامت کلی و رفاه عمومی مهم است. با حفظ سلامت کلیهها، بدن شما مواد زائد را به درستی فیلتر و دفع می‌کند و هورمون هایی تولید می‌کند تا به عملکرد صحیح بدن کمک کند.
آمار جهانی بیماری‌های کلیوی
از هر ۱۰ فرد بزرگسال در سراسر جهان ۱ نفر به این بیماری‌ها مبتلا است و اگر درمان نشوند می‌توانند کشنده باشند. تشخیص زودهنگام بیماری‌های مزمن کلیوی، به مراقبت و مدیریت بیماری برای کمک به پیشگیری از عوارض و مرگ و میر و بهبود اثربخشی هزینه و پایداری کمک می‌کند. اگرچه مرگ و میر ناشی از بیماری کلیوی همچنان به افزایش سالانه ادامه می‌دهد و پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۴۰ پنجمین علت مرگ و میر باشد.
روز ۱۹ اسفند مصادف با ۱۲ مارس هر سال، به عنوان روز جهانی کلیه و ماه مارس، ماه جهانی کلیه نامیده شده است. کمیته راهبری مشترک روز جهانی کلیه، سال ۲۰۲۲ را سال “سلامت کلیه برای همه” اعلام کرده است. به طور خاص، این کمیته از همه ما می‌خواهد که برای پر کردن شکاف دانش، برای مراقبت بهتر از کلیه تلاش کنیم.
در جهت این هدف، در اینجا قصد داریم تا چند نکته برای کمک به حفظ سلامت کلیهها را عنوان کنیم.
چگونه کلیه‌های خود را سالم نگه دارید؟
نکات زیر برای حفظ سلامت کلیهها حائز اهمیت بسیار زیادی هستند:
در مصرف برخی داروها زیاده روی نکنید
NSAIDها داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن هستند. اگر شما مقدار زیادی از این داروها را به طور همزمان مصرف کنید، می‌توانند به کلیهها آسیب بزنند. استفاده از مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) برای زخم یا GERD برای مدت طولانی می‌تواند شانس شما را برای بیماری مزمن کلیوی افزایش دهد. فقط در صورتی باید آنها را مصرف کنید که پزشکتان بگوید به آنها نیاز دارید.
مراقب آنتی بیوتیک‌ها باشید
این داروهای ضد باکتری در صورت استفاده زیاد، می‌توانند به کلیهها آسیب برسانند. حتی اگر شما کاملاً سالم باشید، ممکن است این اتفاق بیفتد. اگرچه، اگر کلیه‌های شما آنطور که باید کار نکنند، این هشدار جدی‌تر است. برخی از انواع آن مانند پنی سیلین، سولفونامیدها و سفالوسپورین‌ها بیشتر احتمال دارد که مشکلاتی برای این عضو بدن ایجاد کنند.
از مصرف مکمل‌های گیاهی صرف نظر کنید
سازندگان مکمل‌ها نیازی به اثبات بی خطر بودن محصولات خود ندارند. برخی از این محصولات می‌توانند به کلیهها آسیب برسانند. این موارد به ویژه در صورت ابتلا به بیماری کلیوی می‌توانند مضر باشند، زیرا می‌توانند وضعیت را بدتر کنند یا بر عملکرد برخی داروها تأثیر بگذارند. قبل از استفاده از هر مکمل گیاهی با پزشک خود صحبت کنید.
غذای سالم بخورید
کلیه‌های شما هر چیزی را که می‌خورید یا می‌نوشید، از جمله هر چیزی که برای شما مضر است، مانند مقدار زیادی چربی، نمک و شکر، پردازش می‌کند. با گذشت زمان، یک رژیم غذایی نامناسب می‌تواند منجر به فشار خون بالا، چاقی، دیابت و سایر شرایطی شود که برای کلیه شما سخت است. یک رژیم غذایی سالم دارای مقدار زیادی سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل است و غذاهای فرآوری شده کمی دارد.
مراقب میزان مصرف نمک باشید
این ماده معدنی به طرق مختلف بر افراد تأثیر می‌گذارد. برای برخی، به نظر می‌رسد که میزان پروتئین موجود در ادرار را افزایش می‌دهد. این می‌تواند به کلیهها آسیب برساند یا بیماری کلیوی را بدتر کند. نمک زیاد همچنین احتمال ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهد که یکی از دلایل معمول بیماری کلیوی است.
آب کافی بنوشید
آب به رساندن مواد مغذی مهم به کلیهها و انتقال مواد زائد به مثانه به شکل ادرار کمک می‌کند. اگر به اندازه کافی آب ننوشید، فیلترهای ریز داخل کلیهها می‌توانند متوقف شوند و منجر به سنگ‌های کلیه و عفونت شوند. حتی کم آبی خفیف می‌تواند به کلیه‌های شما آسیب برساند. چهار تا شش لیوان در روز معمولاً مناسب است، اما اگر مریض هستید یا در گرما هستید، ممکن است به مقدار بیشتری آب نیاز داشته باشید.
ورزش کنید
درست مانند یک رژیم غذایی سالم، این به پیشگیری از بیماری‌هایی مانند دیابت و بیماری قلبی که می‌تواند منجر به آسیب کلیه شود، کمک می‌کند. اگر برای آن آمادگی نداشته باشید، ورزش بیش از حد نیز می‌تواند به کلیه‌های شما آسیب برساند. حداقل پنج روز در هفته ۳۰ تا ۶۰ دقیقه ورزش کنید. اگر مدتی است این کار را انجام نداده‌اید آهسته شروع کنید. همچنین اگر مشکلات سلامتی دارید ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
غربالگری کنید
دانستن خطر ابتلا به بیماری کلیوی مهم است. اگر شما یا بستگان نزدیک بیماری قلبی، فشار خون بالا، دیابت یا سابقه خانوادگی نارسایی کلیه داشته باشید، احتمال بیشتری وجود دارد. در این موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های کلیوی خاص را به عنوان بخشی از چکاپ منظم شما پیشنهاد دهد. هر چه زودتر این بیماری‌ها را تشخیص دهید، درمان راحت‌تری خواهد داشت.
سیگار را ترک کنید
سیگار خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش می‌دهد و به رگ‌های خونی آسیب می‌رساند. این عادت، با کند کردن جریان خون روی کلیهها تأثیر می‌گذارد. به علاوه، سیگار می‌تواند بر داروهای خاصی که فشار خون بالا را درمان می‌کنند، تأثیر بگذارد. این موضوع جدی است زیرا فشار خون بالا کنترل نشده یکی از دلایل اصلی بیماری کلیوی است.
مشکلات سلامتی را مدیریت کنید
دو بیماری شایع که بر کلیه‌های شما تأثیر می گذارد دیابت و فشار خون بالا هستند. یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم می‌تواند به کنترل هر دو کمک کند. در دیابت، نظارت دقیق بر قند خون و مصرف انسولین در صورت نیاز بسیار مهم است. برای فشار خون بالا، مرتباً اعداد خود را چک کنید و تمام داروها را دقیقاً مطابق دستور پزشک مصرف کنید.
انواع بیماری‌های کلیوی
برخی از اشکال بیماری کلیوی پیشرونده هستند، به این معنی که بیماری با گذشت زمان بدتر می‌شود. وقتی کلیه‌های شما دیگر نتوانند مواد زائد را از خون خارج کنند، از کار می افتند.
تجمع مواد زائد در بدن شما می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند و منجر به مرگ شود. برای رفع این مشکل، خون شما باید به طور مصنوعی از طریق دیالیز فیلتر شود، در غیر این صورت نیاز به پیوند کلیه دارید. برخی بیماری‌های مرتبط با کلیه شامل موارد زیر است:
بیماری مزمن کلیوی
شایع‌ترین شکل بیماری کلیوی، بیماری مزمن کلیه است. یکی از دلایل اصلی بیماری مزمن کلیه، فشار خون بالا است. از آنجایی که کلیه‌های شما دائماً خون بدن شما را پردازش می‌کنند، در هر دقیقه حدود ۲۰ درصد از کل حجم خون را تصفیه می‌کنند.
فشار خون بالا برای کلیهها خطرناک است زیرا می‌تواند منجر به افزایش فشار روی گلومرول‌ها، واحدهای عملکردی کلیه شود. با گذشت زمان، این فشار بالا دستگاه فیلتر کلیهها را به خطر می اندازد و عملکرد آنها کاهش می یابد.
در نهایت، عملکرد کلیه به حدی بدتر می‌شود که دیگر نمی‌توانند کار خود را به درستی انجام دهند و شما باید دیالیز شوید. دیالیز مایعات و مواد زائد خون شما را فیلتر می‌کند، اما راه حل طولانی مدتی نیست. در نهایت، ممکن است نیاز به پیوند کلیه داشته باشید، اما این بستگی به شرایط خاص شما دارد.
دیابت یکی دیگر از علل اصلی بیماری مزمن کلیه است. با گذشت زمان، سطوح قند خون کنترل نشده به واحدهای عملکردی کلیه شما آسیب می‌رساند و همچنین منجر به نارسایی کلیه می‌شود.
سنگ کلیه
یکی دیگر از مشکلات شایع، سنگ کلیه است. مواد معدنی و سایر مواد موجود در خون شما ممکن است در کلیهها متبلور شوند و ذرات جامد یا سنگ‌هایی را تشکیل دهند که معمولاً از طریق ادرار از بدن شما خارج می‌شوند.
دفع سنگ کلیه می‌تواند بسیار دردناک باشد، اما به ندرت باعث ایجاد مشکلات قابل توجهی می‌شود.
گلومرولونفریت
گلومرولونفریت التهاب گلومرول‌ها است، ساختارهای میکروسکوپی داخل کلیهها که تصفیه خون را انجام می‌دهند. این بیماری می‌تواند در اثر عفونت‌ها، داروها، ناهنجاری‌های مادرزادی و بیماری‌های خود ایمنی ایجاد شود.
این وضعیت ممکن است به خودی خود بهبود یابد یا نیاز به داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی داشته باشد.
بیماری کلیه پلی کیستیک
کیست‌های کلیوی فردی نسبتاً شایع و معمولاً بی ضرر هستند، اما بیماری کلیه پلی کیستیک یک بیماری جداگانه و جدی‌تر است.
بیماری کلیه پلی کیستیک یک اختلال ژنتیکی است که باعث می‌شود بسیاری از کیست‌ها، کیسه‌های گرد مایع، در داخل و روی سطوح کلیهها رشد کنند و در عملکرد کلیه اختلال ایجاد کنند.
عفونت‌های دستگاه ادراری
این عفونت‌های شایع، عفونت‌های باکتریایی هر یک از قسمت‌های دستگاه ادراری هستند. عفونت‌های مثانه و مجرای ادرار شایع‌ترین هستند. آنها معمولاً به راحتی قابل درمان هستند و عواقب درازمدت کمی دارند.
با این حال، اگر این عفونت‌ها درمان نشوند، می‌توانند به کلیهها سرایت کرده و منجر به نارسایی کلیه شوند.
