نوشیدنی انرژی زا چیست؟
پیش از اینکه به بررسی فواید و مضرات نوشیدنی انرژی زا بپردازیم بهتر است ببینیم که، نوشیدنی انرژی زا چیست. امروزه مصرف نوشیدنیهای انرژی زا، بهعنوان محصولاتی که باعث افزایش انرژی، تمرکز مغزی، هوشیاری و قوای جسمانی میشوند، رو به افزایش است.
پس از مولتیویتامینها، نوشیدنیهای انرژی زا محبوبترین و پرمصرفترین مکملهای تغذیهای هستند که نوجوانان و جوانان آمریکایی مصرف میکنند. مردان بین ۱۸ تا ۳۴ سال اولین مصرفکنندگان این نوشیدنیها هستند و تقریباً یکسوم نوجوانان بین ۱۲ تا ۱۷ سال معمولاً از این نوشیدنیها استفاده میکنند.
انواع نوشیدنیهای انرژی زا
این محصولات به دو صورت تولید میشوند. دستۀ اول درون قوطیها و شیشههایی با سایز معمولی (۱۶ اونس) همانند نوشابههای معمولی عرضه میشوند و دستۀ دوم در سایزهای کوچک (۲ تا ۵/۲ اونس) بهصورت غلیظشده و با نامEnergy Shots به فروش میرسند.
هر دو دستۀ این محصولات حاوی مقادیر قابلتوجهی کافئین هستند. دستۀ اول ۷۰ تا ۲۴۰ میلیگرم کافئین در یک نوشیدنی ۱۶ اونسی دارند و دستۀ دوم حاوی ۱۱۳ تا ۲۰۰ میلیگرم کافئین در یک Energy Shot هستند.
جهت مقایسه باید گفت که، یک قوطی ۱۲ اونسی کوکاکولا حاوی ۳۵ میلیگرم کافئین و یک فنجان ۸ اونسی قهوه حاوی ۱۰۰ میلیگرم کافئین است. این نوشیدنیها همچنین ممکن است حاوی مادهای بهنام Guarana یا کاکائوی برزیلی، انواع قندها، جینسنگ(Ginseng)، ویتامینهای B، کارنیتین، پرتقال تلخ و Yohimbe باشند.
مضرات نوشیدنی انرژی زا
تنها در طول چهار سال، بین سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱، مراجعه بهعلت مصرف این نوشیدنیها به مراکز اورژانس در آمریکا دو برابر شده است و در سال ۲۰۱۱ از هر ۱۰ مورد مراجعه یک مورد بستری شده است.
حدود یکچهارم دانشجویان در کالجهای آمریکایی این نوشیدنیها را به همراه الکل یا بهصورت مخلوط مصرف میکنند. مصرف این نوشیدنیها به همراه الکل میزان رفتارهای پرخطر نظیر رانندگی در حال مستی یا ضربوشتم را افزایش داده است.
ازآنجاکه استاندارد مشخصی برای اعلام میزان دقیق کافئین موجود در نوشیدنیهای انرژی زا وجود ندارد، ممکن است این نوشیدنیها حاوی مقادیر زیادی کافئین باشند. مصرف کافئین زیاد میتواند باعث مشکلاتی نظیر افزایش ضربان قلب، فشارخون، تپش قلب و نامنظمی ضربان قلب شود که مهمترین مضرات نوشیدنی انرژی زا به شمار میروند.
از سایر عوارض مصرف زیاد کافئین میتوان به اضطراب، به هم خوردن ریتم طبیعی خواب، مشکلات گوارشی و ریفلاکس معده و از دست دادن آب بدن (Dehydration) اشاره کرد. اگر این نوشیدنیها به همراه الکل مصرف شوند، این عوارض ممکن است تشدید شوند و خطر مسمومیت با الکل را نیز افزایش دهند.
ازجمله عوارض نوشابه انرژی زا برای زنان باردار این است که نوشابهها میتوانند در مواردی حتی باعث سقطجنین نیز بشوند و بهتر است در زمان بارداری مصرف نشوند.
رفتارهای پرخطر و پرخاشگرانه نیز در مصرف توأم این نوشیدنیها با الکل افزایش مییابد. نوشیدنیهای انرژی زا همچنین مقادیر زیادی قند دارند که خطر بیماریهای متابولیک مانند دیابت را افزایش میدهند.
فواید نوشیدنی انرژی زا
فواید نوشیدنی انرژی زا خیلی زیاد نیست. این نوشیدنیها درصورتیکه بدون الکل و در مقادیر متعادل مصرف شوند، در کوتاهمدت میتوانند باعث افزایش توجه، تمرکز، قدرت عکسالعمل و تحمل بدنی فرد شوند. بااینحال، مضرات مصرف این نوشیدنیها در نوجوانان بین ۱۲ تا ۱۷ سال ممکن است از این فواید بیشتر باشند.
بهترین زمان مصرف نوشابه انرژی زا
بهترین زمان مصرف نوشابه انرژی زا در اواسط صبح؛ یعنی مابین ساعت ۹:۳۰ الی ۱۱:۳۰ است چراکه اگر این نوشیدنیهای بعد از ظهر مصرف شوند، مقادیر بالای کافئین موجود در آنها موجب بر هم خوردن ریتم شبانهروزی بدن خواهد شد.
سخن پایانی
باتوجهبه موارد فوقالذکر به نظر میرسد که، مصرف نوشیدنیهای انرژی زا در سنین بالاتر و در مقادیر کم میتواند منافعی داشته باشد؛ اما، افزایش مصرف این نوشیدنیها بهخصوص در سنین پایین و نوجوانی میتواند باعث آسیبزدن موقت و دائمی به سلامت این افراد شود. ازاینرو بهتر است که، در مصرف روزانه و مداوم این نوشیدنیها در تمامی سنین و بهخصوص در سنین پایین تجدید نظر شود.