عفونت‌های واژن در بسیاری از موارد بر اثر بیماری‌های مقاربتی بوجود می‌آیند. اما بسیاری عوامل دیگر نیز ممکن است موجب عفونت واژن شوند. به طور کلی عفونت‌های واژن در میان خانم‌ها بسیار شایع هستند؛ به طوری‌که تقریبا همه زنان در طول زندگی خود حداقل یک بار این مشکل را تجربه می‌کنند.
واژینیت شرایطی را توصیف می‌کند که می‌تواند باعث عفونت و التهاب واژن شود. یکی از بهترین محصولاتی که تا حدودی در برابر عفونت‌های واژن جنبه پیشگیری‌کننده دارد، ژل بهداشتی بانوان است. در این مطلب از داروخانه آنلاین اندرزگو شما را با علائم عفونت واژن آشنا خواهیم کرد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم جهت بررسی‌های بیشتر بهتر است به پزشک متخصص زنان مراجعه نمایید.
عفونت قارچی واژن
عفونت قارچی واژن یک عفونت شایع در زنان است که باعث تحریک، ترشح و خارش شدید واژن و بافت‌های دهانه آن می‌شود. از آنجایی‌که عامل اصلی ابتلا به آن نوعی قارچ به نام مخمر کاندیدا آلبیکانس است، این بیماری کاندیدیازیس واژن (Vaginal candidiasis) نیز نامیده می‌شود.
آمار نشان داده است که معمولا از هر ۴ زن، ۳ زن حداقل برای یک بار در طول زندگی خود این بیماری را تجربه می‌کنند. عفونت قارچی واژن از عفونت‌های مقاربتی محسوب نمی‌شود اما خطر ابتلا به آن در زمان شروع فعالیت‌های جنسی به‌علت تغییرات در تعادل فلور نرمال واژن وجود دارد. خوشبختانه مصرف داروهای خوراکی و موضعی ضد قارچ در درمان این عفونت موثر هستند اما اگر از حالت حاد به مزمن تبدیل شود (یعنی در یک سال چهار بار یا بیشتر به این عفونت مبتلا شوید) ممکن است به یک دوره درمان طولانی‌تر و یک برنامه دارویی نگهدارنده نیاز داشته باشید. قابل ذکر است که به محض ابتلا به عفونت مخمر واژن، احتمال ابتلای شما به باکتری یا قارچ‌های دیگر نیز بیشتر می‌شود زیرا بروز آن به معنای به هم خوردن تعادل باکتری‌ها و مخمرهای طبیعی واژن است.
عوامل ایجاد کننده عفونت واژن
یک واژن طبیعی و سالم حاوی باکتری‌ها و گاه مخمر است و این مسئله الزاما دلالتی بر وجود عفونت ندارد. اما برخی عوامل می‌توانند محیط واژن را تغییر داده و سبب رشد بیش از حد باکتری‌ها یا مخمرها شوند. مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:
- تغییر در سطح هورمون‌های زنانه
- مصرف بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها
- رابطه جنسی واژینال
- دوش واژینال یا شستشوی زیاد واژن با آب و صابون
- قرار داشتن در دوران بارداری و شیردهی
بعضی از موارد بالا غیر قابل اجتناب هستند اما جلوی برخی دیگر را نیز به راحتی می‌توان گرفت. به عنوان مثال هیچ لزومی وجود ندارد که از دوش واژینال استفاده کنید. اگرچه این وسیله مزایایی نیز دارد اما معمولا معایب آن بیشتر است و استفاده مداوم از آن ممکن است با از بین بردن باکتری‌های سالم موجود در ناحیه واژینال تعادل PH را بر هم زده و احتمال بروز عفونت را افزایش دهد.
علائم عفونت واژن
در بسیاری موارد عفونت واژن می‌تواند کاملا بدون علامت بوده و تنها در معایناتی که توسط پزشک صورت می‌گیرد، تشخیص داده شود. نشانه‌ها و علائم عفونت واژن با توجه به عامل ایجاد کننده می‌توانند متفاوت باشند:
نشانه های عفونت باکتریایی واژن
عفونت‌های باکتریایی واژن معمولا باعث ایجاد ترشحات سفید مایل به خاکستری یا زرد می‌شوند. این ترشحات عموما بد بو بوده و بویی شبیه به بوی ماهی را بوجود می‌آورند. به ویژه در حین و بعد از رابطه جنسی این بو به راحتی قابل استشمام است.
علائم عفونت قارچی واژن
یکی از متداول‌ترین عفونت‌های مرتبط با واژن عفونت‌های قارچی هستند. این نوع عفونت‌ها اغلب با خارش همراه بوده و اگر ترشحی وجود داشته باشد، سفید رنگ، غلیظ و شبیه به پنیر است.
تریکومونیازیس چه علائمی دارد ؟
یکی دیگر از عفونت‌های شایع در ناحیه تناسلی بانوان تریکومونیازیس نام دارد. این نوع از عفونت نیز سبب خارش و بوی بد واژن می‌شود. ترشحات ناشی از تریکومونیازیس اغلب زرد مایل به سبز بوده و ممکن است کف‌آلود باشند. این بیماری توسط انگل ایجاد می‌شود و در ۷۰% موارد اصلا علامت خاصی ندارد. خانم‌های مبتلا به این عفونت عموما به هنگام ادرار کردن نیز احساس ناراحتی می‌کنند.
علائم عفونت قارچی واژن می‌تواند از خفیف تا متوسط باشد و معمولا شامل موارد زیر است:
- خارش واژن و تحریک در واژن و مجرای ورودی آن
- احساس سوزش خصوصاً در هنگام مقاربت یا ادرار کردن
- قرمزی و تورم بافت‌های دهانه واژن
- احساس درد در ناحیه واژن
- بروز بثورات پوستی در ناحیه واژن
- تغییر بافت ترشحات طبیعی واژن به ترشحاتی سفید رنگ، بدون بو و غلیظ که بافت پنیری‌شکل دارند
- وجود ترشحات آبکی واژن
اگر دارای علائم زیر باشید احتمالا به عفونت مزمن و عودکننده قارچی واژن مبتلا شده‌اید:
- با وجود درمان‌های مکرر، در طول یک سال چهار بار یا بیشتر به این عفونت مبتلا می‌شوید.
- شما علائم و نشانه‌های شدیدی دارید، مانند قرمزی، تورم و خارش گسترده که منجر به ایجاد ترک یا زخم در ناحیه دهانه ورودی واژن می‌شود.
- عفونت شما به‌دلیل حمله نوع دیگری از قارچ‌های کاندیدا که کمتر معمول هستند، بروز کرده است.
فاکتورهای خطر شایع ابتلا به عفونت قارچی واژن
فاکتورهایی که خطر ابتلا به عفونت مخمر واژن را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- معمولا آنتی‌بیوتیک‌ها به گونه‌ای عمل می‌کنند که طیف وسیعی از باکتری‌ها را از بین می برند. در نتیجه در اثر مصرف خودسرانه یا مداوم آنها، باکتری‌های سالم واژن (فلور نرمال) نیز در امان نخواهند بود و با کاهش آنها زمینه رشد بیش‌ازحد مخمرهای طبیعی واژن فراهم می‌شود.
- اصولا انواع عفونت‌های قارچی واژن بیشتر در زنان با سطح استروژن بالاتر دیده می‌شوند، مانند زنان باردار یا زنانی که دوز بالای قرص‌های ضد بارداری مصرف یا هورمون‌درمانی (استروژن‌درمانی) می‌کنند.
- زنانی که قند خون آنها به میزان کمی کنترل شده است بیشتر از زنان با قند خون کنترل شده در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های مخمری هستند. زیرا قارچ‌ها عاشق قند هستند و سطح بالای قند خون باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود.
- ابتلا به HIV یا درمان‌های کورتیکواستروئیدی، استرس بیش‌ازحد و کمبود خواب می‌توانند با ضعیف کردن سیستم ایمنی بدن باعث افزایش احتمال غلبه قارچ کاندیدا آلبیکانس شوند.
آیا امکان پیشگیری از عفونت قارچی واژن وجود دارد؟
نوع تشخیص شما در کنترل ابتلای مجدد به عفونت قارچی واژن بسیار موثر است. به عنوان مثال، برخی از زنان هر بار که آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند به این عفونت مبتلا می‌شوند. طبق تجربه رعایت اصول زیر در پیشگیری از ابتلا به این عفونت موثر است:
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل
- خوردن ماست‌های پروبیوتیک یا مصرف مکمل‌های غذایی حاوی باکتری لاکتوباسیلوس
- پوشیدن لباس‌های از جنس الیاف طبیعی مانند پنبه یا ابریشم
- شستن لباس‌های زیر در آب گرم
در مقابل، اجتناب از موارد زیر نیز در کاهش خطر ابتلا به این عفونت موثر است:
- پوشیدن شلوارهای تنگ مانند جوراب شلواری یا شلوارهایی از جنس پلاستیک مانند شلوار استرچ
- استفاده از تامپون یا پدهای خوشبوکننده یا معطر زنانه برای ناحیه واژن
- نشستن مداوم در وان‌های آب گرم (زیرا قارچ ها برای رشد به محیط مرطوب نیاز دارند)
- استفاده از دوش واژینال که باعث از بین رفتن برخی از باکتری‌های طبیعی واژن می‌شود.
- استفاده بی‌مورد و خودسرانه از آنتی‌بیوتیک برای درمان سریع سرماخوردگی یا سایر عفونت‌های ویروسی
- پوشیدن لباس خیس به مدت طولانی مثلا در حین شنا یا سایر ورزش‌های آبی
دیگر انواع عفونت های واژن
همان‌طور که اشاره کردیم عفونت‌های واژن ۳ نوع بسیار شایع دارند: ۱- عفونت‌های قارچی ۲- عفونت‌های باکتریایی ۳- تریکومونیازیس. اما به جز موارد نامبرده شده، عوامل دیگری نیز وجود دارند که سبب عفونت واژن می‌شوند:
عفونت کلامیدیا
کلامیدیا یک بیماری مقاربتی است که باعث التهاب واژن شده و در برخی موارد با افزایش ترشحات واژن همراه است. اگر این عفونت به دهانه رحم گسترش یابد، ممکن است بین دوره‌های قاعدگی یا بعد از مقاربت واژینال نیز خونریزی مشاهده شود.
سوزاک
یکی دیگر از عفونت‌های مقاربتی بسیار مسری سوزاک نام دارد که اغلب بدون علامت است. علائم عفونت واژن (اگر علامتی وجود داشته باشد) در صورت ابتلا به سوزاک افزایش ترشحات واژن، درد به هنگام ادرار و درد به هنگام رابطه جنسی واژینال می‌تواند باشد. زنانی که سوزاک دارند اغلب کلامیدیا نیز دارند.
بیماری ولوودینیا
درد مزمن و مداوم در اطراف دهانه واژن ممکن است نشانه بیماری ولوودینیا باشد. نشانه‌های بروز این بیماری شبیه به دیگر علائم عفونت واژن است یعنی: سوزش، درد و تورم.
واژینیت ویروسی
ویروس‌ها نیز می‌توانند باعث عفونت واژن شوند. بیشتر ویروس‌هایی که مستقیما واژن را تحت تاثیر قرار می‌دهند، از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند. ویروس هرپس سیمپلکس یکی از علل شایع واژینیت ویروسی است. در این بیماری اغلب زخم یا ضایعاتی در ناحیه واژن مشاهده می‌شود. البته این علائم در بسیاری از موارد می‌توانند پنهان نیز باشند و تنها توسط پزشک و با انجام آزمایش تشخیص داده شوند.
علائم عفونت رحم و لگن
مانند عفونت واژن عفونت در ناحیه لگن خانم‌ها نیز ممکن است کاملا بدون علامت باشد. با این وجود هر یک از نشانه‌های زیر ممکن است وجود داشته باشند:
- درد (از خفیف تا شدید) در زیر شکم و لگن
- ترشحات غیر طبیعی
- بوی نامطبوع واژن
- خونریزی غیر طبیعی از رحم به‌ویژه در حین یا بعد از مقاربت یا بین دوره‌های قاعدگی
- درد به هنگام مقاربت
- تب و لرز
- دفع ادرار همراه با درد و ناراحتی
نشانه و علائم عفونت رحم در دختران
عفونت واژن در دختران ممکن است به دلیل بهداشت ضعیف یا رشد میکروب‌های متعددی در پوست ناحیه تناسلی خارجی و پرینه باشد. گاهی نیز بر اثر استفاده از اجسام خارجی مثل دستمال توالت عفونت بوجود می‌آید. خارش و سوزش در ناحیه واژینال، قرمزی، تورم و خارش ناحیه فرج، ترشحات غلیظ و سفید رنگ، درد و سوزش به هنگام ادرار از علائم عفونت واژن در دختران نابالغ یا باکره است. البته چنانچه پیشتر نیز شرح دادیم، نشانه‌های عفونت با توجه به عامل بروز می‌توانند متفاوت باشند.
علائم عفونت رحم در پریود
واژن خانم‌ها در حالت عادی شامل باکتری‌های مفیدی است که محیط واژن را اسیدی نگه داشته و به حفظ سلامتی آن کمک می‌کنند. در دوران پریود، عفونت ممکن است به دلیل نوسان هورمون پروژسترون و استروژن ایجاد شده و منجر به افزایش مقدار خونریزی شود. یا اینکه عوامل دیگری مثل سیستم ایمنی ضعیف یا استفاده از آنتی بیوتیک سبب کاهش باکتری‌های مفید در واژن شده و عفونت بوجود آورند. در این صورت علائمی همچون بوی بد واژن، درد لگن (به خصوص به هنگام نزدیکی)، لکه بینی بین دوره‌های قاعدگی و در موارد شدید تب دیده می‌شود.
عفونت واژن چگونه تشخیص داده می شود ؟
اگر علائم عفونت واژن را که به آنها اشاره کردیم داشته باشید، باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. وی در مورد سابقه بیماری‌های شما، تعداد شرکای جنسی، سابقه عفونت واژن یا بیماری‌های مقاربتی از شما پرسش‌هایی را خواهد کرد. ممکن است معاینه داخلی از رحم یا لگن نیز صورت گیرد. اگر لازم باشد شاید از ترشحات واژن نمونه‌گیری شود و به آزمایشگاه فرستاده شود. در این صورت پزشک به طور دقیق عامل عفونت را تشخیص داده و با توجه به آن دارو تجویز می‌کند.
درمان عفونت واژن
بهبودی و درمان عفونت واژن با توجه به عامل ایجاد کننده آن باید صورت گیرد:
- برای عفونت باکتریایی: قرص، کرم یا ژل مترونیدازول یا کرم یا ژل کلیندامایسین
- به منظور درمان عفونت قارچی: کرم یا شیاف ضد قارچ
- جهت درمان تریکومونیازیس: قرص مترونیدازول یا تینیدازول
اگر عفونت بر اثر یک عامل تحریک کننده مثل صابون ایجاد شده باشد، پزشک جهت کاهش سوزش ممکن است محصولات دیگری را پیشنهاد دهد.
چگونه می توان از عفونت واژن پیشگیری کرد؟
همه عفونت‌های واژن قابل پیشگیری نیستند. استفاده از کاندوم در حین مقاربت جنسی به جلوگیری از بیماری‌های جنسی کمک کرده و خطر بروز آنها را کاهش می‌دهد. رعایت بهداشت ناحیه تناسلی نقش بسیار مهمی در عدم ابتلا به عفونت دارد. بهتر است از محصولاتی همچون صابون که فلور طبیعی واژن را بر هم می‌زنند، اجتناب شده و به جای آن از ژل بهداشتی بانوان یا همان شوینده واژینال استفاده شود. بهتر است همیشه از لباس زیر نخی استفاده کنید تا التهاب و تحریک واژن کاهش یابد. همچنین لباس‌های زیر تنگ نپوشید زیرا در این صورت هیچ جریان هوایی در ناحیه تناسلی نخواهد بود.
علائم عفونت واژن بسته به عامل ایجاد کننده آن که مثلا باکتریایی باشد یا قارچی فرق می‌کند. با این حال بعضی از نشانه‌ها همچون افزایش ترشحات واژن یا سوزش و خارش مشترک هستند. در بسیاری از موارد نیز بعضی از خانم‌ها اصلا از ابتلای خود به عفونت واژن بی‌اطلاع هستند زیرا اصلا علائم خاصی را تجربه نکرده‌اند. اگر علائم ذکر شده در این مطب را دارید، در اسرع وقت از یک پزشک مجرب زنان وقت ویزیت بگیرید.
چه زمانی برای عفونت واژن به پزشک مراجعه کنم؟
اگر ناراحتی ناخواسته در واژن احساس می‌کنید و علائم عفونت واژن را در خود تشخیص داده‌اید، فورا برای دریافت نوبت دکتر اقدام کنید و علائم را با پزشک مطرح کنید. درمان زودهنگام می‌تواند از درد و عوارض دیگر جلوگیری کند.
چگونه متوجه شویم دچار عفونت واژن هستیم؟
ترشح غیرمعمول از واژن شما که می‌تواند به صورت سفید، خاکستری، سبز یا زرد باشد و بوی ناخوشایندی بدهد. خارش یا درد در داخل یا اطراف واژن، درد هنگام رابطه جنسی و درد هنگام دفع ادرار از علائم عفونت واژن هستند.
چه چیزی باعث عفونت واژن می‌شود؟
واژینیت التهاب واژن است و به دلیل عدم تعادل مخمرها و باکتری‌هایی است که به طور معمول در واژن زندگی می‌کنند.
