اختلال دوقطبی می‌تواند باعث اختلال شدید در زندگی فرد شود، اما تأثیر آن بین افراد متفاوت است. با درمان و حمایت مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری زندگی کامل و پرباری دارند.
این اختلال حدود ۴۵ میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. این معمولاً شامل هر دو دوره شیدایی و افسردگی است که با دوره‌های خلق طبیعی از هم جدا می‌شوند.
به طور متوسط، این اختلال در سن ۲۵ سالگی تشخیص داده می‌شود، اما علائم می‌تواند در سال‌های نوجوانی یا بعد از آن ظاهر شود. این اختلال مردان و زنان را به طور مساوی تحت تأثیر قرار می‌دهد.
برخی از افراد اصطلاح “اختلال دوقطبی” را می‌شنوند و فکر می‌کنند که به معنای نوسانات خلقی ناگهانی است. این تفکر تا حدودی درست به نظر می‌رسد. درست است که افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دوره‌های پر انرژی و همچنین دوره‌های خستگی و افسردگی را پشت سر می گذارند، اما اینها نوسانات خلقی معمولی و ساده نیستند. اوج و فرودهای اختلال دوقطبی معمولاً روزها یا هفته‌ها طول می‌کشد.
اگر مبتلا به این اختلال هستید، مهم است که در مورد اینکه این بیماری چیست و چگونه بر شما تأثیر می‌گذارد، آگاه باشید. بیاموزید که چگونه واقعیت را از داستان برای بیماری که اغلب در افسانه‌ها پوشانده شده است جدا کنید.
همچنین اگر با فردی که دارای این اختلال است در ارتباط هستید، دانستن علائم و نشانه‌های این بیماری، شما را به سمت درک متقابل هدایت خواهد کرد. در این نوشته ابتدا با تعریف این بیماری آشنا خواهیم شد و سپس افسانه‌ها و واقعیت‌های موجود را بررسی خواهیم کرد.
اختلال دوقطبی چیست؟
این اختلال، که قبلاً به عنوان بیماری شیدایی-افسردگی یا افسردگی شیدایی شناخته می شد، یک اختلال خلقی مادام العمر و وضعیت سلامت روانی است که باعث تغییرات شدید در خلق و خو، سطوح انرژی، الگوهای تفکر و رفتار می‌شود. این جابجایی‌ها می‌توانند ساعت‌ها، روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشند و توانایی شما را برای انجام کارهای روزمره مختل کنند.
انواع مختلفی از اختلال دوقطبی وجود دارد که شامل تجربه نوسانات قابل توجه در خلق و خوی است که به عنوان دوره های هیپومانیک/شیدایی و افسردگی شناخته می‌شود. با این حال، افراد مبتلا به این اختلال همیشه در حالت هیپومانیک/شیدایی یا افسردگی نیستند. آنها همچنین دوره‌هایی از خلق و خوی طبیعی را تجربه می‌کنند که به نام اوتیمیا شناخته می‌شود.
افسانه ۱: بالا و پایین‌ها در چرخه‌های منظم اتفاق می‌افتد
اختلال دوقطبی، بسیار آشفته‌تر و غیرقابل پیش بینی‌تر از آن است که تصور می‌شود. برخی از افراد همزمان علائم شیدایی و افسردگی را دارند. به عنوان مثال، آنها ممکن است احساس غمگینی و ناامیدی کنند، اما در عین حال پرانرژی باشند.
همچنین، این علائم در هیچ نوع الگوی منظمی رخ نمی‌دهند. برای برخی افراد، علائم فقط یک یا دو بار در سال ظاهر می‌شود.
افسانه ۲: تنها یک نوع اختلال دوقطبی وجود دارد
در واقع چند نوع مختلف از این بیماری وجود دارد. این شامل:
اختلال دوقطبی I: دوره های شیدایی دارید که حداقل ۷ روز طول می‌کشد یا شما را برای مراقبت به بیمارستان می‌فرستد. همچنین ممکن است دوره‌هایی از افسردگی را تجربه کنید که ۲ هفته یا بیشتر طول می‌کشد. ممکن است دوره‌هایی داشته باشید که فقط شامل شیدایی باشد یا همزمان شیدایی و افسردگی داشته باشید.
اختلال دوقطبی II: شما دوره های طولانی افسردگی و خلق و خوی تقویت شده را تجربه می کنید، اما اوج شما به شدت دوقطبی I نیست.
اختلال سیکلوتیمیک: اوج و فرودها را دریافت می‌کنید، اما آنها معمولا خفیف هستند.
افسانه ۳: برای تشخیص آن می‌توانید آزمایشی خاص انجام دهید
هیچ آزمایشی وجود ندارد که به طور قطع نشان دهد که شما مبتلا به اختلال دوقطبی هستید. برای تشخیص اینکه آیا به آن مبتلا هستید، پزشک ممکن است در مورد علائم و سابقه پزشکی شما بپرسد و یک معاینه فیزیکی انجام دهد. آنها
افسانه ۴: هیچ راهی برای درمان اختلال دوقطبی وجود ندارد
حقیقت این است که شما بیش از یک راه برای مدیریت این بیماری دارید. داروها می‌توانند بسیار خوب عمل کنند. پزشک شما ممکن است داروهای زیر را بری شما تجویز کند:
- تثبیت کننده های خلق و خو
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای ضد شیدایی
روان درمانی همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا علائم خود را کنترل کنید. شما یاد خواهید گرفت که چگونه:
- از محرک ها اجتناب کنید.
- هنگامی که به آن نیاز دارید، پشتیبانی پیدا کنید.
- زمانی که علائم شما ممکن است بدتر شود، مشخص کنید.
افسانه ۵: کودکان نمی‌توانند به آن مبتلا شوند
این اختلال فقط برای بزرگسالان اتفاق نمی‌افتد. در کودکان و نوجوانان نیز ظاهر می‌شود.
اگر کودک شما مبتلا به اختلال دوقطبی باشد، ممکن است در کنار سایر شرایط سلامت روان مانند ADHD ظاهر شود که می‌تواند تشخیص آن را دشوار کند. اگر کودک یا نوجوان شما مبتلا به اختلال دوقطبی باشد، پزشک احتمالاً آن را به روشی مشابه درمان بزرگسالان درمان خواهد کرد. کودک شما ممکن است داروها و همچنین روان درمانی را دریافت کند.
افسانه ۶: ژن‌ها در اختلال دوقطبی نقشی ندارند
این اختلال می‌تواند در خانواده‌ها ایجاد شود. تحقیقات نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی با ژن های خاص بیشتر از دیگران است. اما ژن ها توضیح کامل پشت اختلال دوقطبی نیستند. بسیاری از افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، سابقه خانوادگی آن را ندارند.
افسانه ۷: اگر اختلال دوقطبی دارید، دیگر مشکلات سلامت روانی نخواهید داشت
بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی به طور همزمان شرایط سلامت روان دیگری نیز دارند. موارد رایج عبارتند از:
- اضطراب
- بیش فعالی
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- اختلالات اشتها
افسانه ۸: الکل و مواد مخدر نقشی ندارند
این مواد باعث اختلال دوقطبی نمی‌شوند، اما می‌توانند علائم را بدتر کنند. آنها همچنین می‌توانند باعث عود علائم شوند. همچنین اگر اعتیاد به الکل دارید، می‌تواند درمان اختلال دوقطبی شما را دشوارتر کند.
افسانه ۹: استرس یک عامل نیست
رویدادهای استرس زا می‌توانند باعث بروز اپیزودها یا علائم دوقطبی شوند. برای کاهش تنش، ممکن است بخواهید روش‌های آرام‌سازی مانند یوگا، مدیتیشن یا تمرین‌های تنفس عمیق را امتحان کنید.
افسانه ۱۰: اختلال دوقطبی فقط بر خلق و خوی شما تأثیر می‌گذارد
چیزهای بیشتر از این وجود دارد. علاوه بر نوسانات خلقی، اختلال دوقطبی می‌تواند بر همه چیز، از انرژی گرفته تا الگوهای خواب شما تأثیر بگذارد.
افسانه ۱۱: افراد مبتلا به اختلال دوقطبی همیشه به مراقبت‌های بیمارستانی نیاز دارند
بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال هرگز نیازی به بستری در بیمارستان ندارند. علائم آنها می‌تواند خفیف و قابل کنترل باشد و گاهی اوقات قابل پیشگیری است.
تفاوت بین اختلال شخصیت مرزی و اختلال دوقطبی چیست؟
در حالی که اختلال شخصیت مرزی (BPD) و اختلال دوقطبی علائم مشابهی دارند و اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند، اما شرایط متفاوتی هستند.
BPD شامل یک الگوی طولانی مدت از نوسانات ناگهانی لحظه به لحظه در خلق و خو، رفتار و تصویر از خود است که اغلب توسط درگیری در تعامل با افراد دیگر ایجاد می‌شود. خود آسیبی غیر خودکشی نیز در BPD شایع است اما در اختلال دوقطبی اینگونه نیست.
اختلال دوقطبی با BPD متفاوت است زیرا شامل دوره‌های متمایز و طولانی تر شیدایی، هیپومانیا و یا افسردگی است. چندین چیز می‌تواند باعث ایجاد دوره های شیدایی یا افسردگی شود. این عوامل شامل تغییرات خواب، استرس، داروها و مصرف مواد هستند.
علائم و نشانه‌های اختلال دوقطبی چیست؟
علامت تعیین کننده اختلال دوقطبی I، یک دوره شیدایی است که حداقل یک هفته طول می‌کشد، در حالی که افراد مبتلا به اختلال دوقطبی II یا سیکلوتیمیا دوره های هیپومانیک را تجربه می‌کنند.
اما بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی هم دوره های هیپومانیک/شیدایی و هم افسردگی را تجربه می‌کنند. این حالات خلقی در حال تغییر همیشه از یک الگوی مشخص پیروی نمی‌کنند و افسردگی همیشه از مراحل شیدایی پیروی نمی‌کند. همچنین ممکن است یک فرد چندین بار حالت خلق و خوی یکسانی را تجربه کند – با دوره‌هایی از اوتیمیا – قبل از اینکه حالت مخالف را تجربه کند.
تغییرات خلقی در اختلال دوقطبی می‌تواند در طی چند هفته، ماه و گاهی حتی سالها اتفاق بیفتد. شدت فازهای افسردگی و شیدایی می‌تواند در افراد مختلف و در یک فرد در زمان های مختلف متفاوت باشد.
علائم و نشانه‌های دوره‌های شیدایی
برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی در طول زندگی خود بارها دچار اپیزودهای شیدایی یا هیپومانیا می شوند. دیگران ممکن است آنها را به ندرت تجربه کنند.
علائم و نشانه های دوره شیدایی عبارتند از:
- شادی، امید و هیجان بیش از حد
- تغییرات ناگهانی و شدید خلق و خو، مانند تبدیل شدن از شادی به عصبانیت و خصومت
- بی قراری
- گفتار سریع و افکار مسابقه‌ای
- افزایش انرژی و نیاز کمتر به خواب
- افزایش تکانش‌گری و قضاوت ضعیف، مانند ترک ناگهانی شغل
- ساختن برنامه‌های بزرگ و دست نیافتنی
- رفتارهای بی پروا و خطرآفرین، مانند سوء مصرف مواد مخدر و الکل و داشتن رابطه جنسی ناایمن یا محافظت نشده
- احساس اینکه به طور غیرعادی مهم، با استعداد یا قدرتمند هستید.
- روان پریشی، تجربه توهم و هذیان (در شدیدترین دوره‌های شیدایی)
اغلب اوقات، افرادی که دوره شیدایی را تجربه می‌کنند، از پیامدهای منفی اعمال خود بی اطلاع هستند. در اختلال دوقطبی، خودکشی یک خطر همیشگی است. متاسفانه برخی افراد در دوره‌های شیدایی، نه فقط در دوره‌های افسردگی، دست به خودکشی می‌زنند.
اگر فردی دچار یک دوره شیدایی شدید باشد، به خصوص اگر توهم و هذیان را تجربه کند، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای محافظت از خود و دیگران از آسیب احتمالی داشته باشد.
علائم و نشانه‌های هیپومانیا
برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی علائم خفیف‌تری شبیه شیدایی دارند. به این حالت هیپومانیا می‌گویند. با هیپومانیا، ممکن است احساس بسیار خوبی داشته باشید و متوجه شوید که می‌توانید کارهای زیادی انجام دهید. افراد مبتلا به هیپومانیا اغلب می‌توانند در موقعیت‌های اجتماعی یا محل کار به خوبی عمل کنند.
ممکن است در طول دوره هیپومانیک احساس نکنید که چیزی اشتباه است. اما خانواده و دوستان شما ممکن است متوجه نوسانات خلقی و تغییرات سطح فعالیت شما شوند و فکر کنند که برای شما غیرعادی هستند. پس از هیپومانیا، ممکن است افسردگی شدید را تجربه کنید.
علائم و نشانه‌های دوره‌های افسردگی
علائم دوره های افسردگی در اختلال دوقطبی مانند علائم افسردگی اساسی است. آنها عبارتند از:
- غم و اندوه طاقت فرسا
- کم انرژی و خستگی
- کمبود انگیزه
- احساس ناامیدی یا بی ارزشی
- از دست دادن لذت بردن از چیزهایی که زمانی برای شما لذت بخش بود
- مشکل در تمرکز و تصمیم گیری
- گریه غیر قابل کنترل
- تحریک پذیری
- افزایش نیاز به خواب
- بی خوابی یا خواب زیاد
- تغییر در اشتها که باعث کاهش یا افزایش وزن می‌شود
- افکار مرگ یا خودکشی
علائم و نشانه‌های یک دوره مختلط
علائم یک دوره مختلط شامل هر دو علائم شیدایی و افسردگی با هم است. در طول یک اپیزود مختلط، شما احساسات و افکار منفی همراه با افسردگی را دارید، اما همچنین احساس آشفتگی، بی قراری و انرژی بالایی دارید.
افرادی که دوره‌های مختلط را تجربه می‌کنند، اغلب آن را به عنوان بدترین بخش اختلال دوقطبی توصیف می‌کنند.
چه چیزی باعث اختلال دوقطبی می‌شود؟
دانشمندان هنوز علت دقیق این وضعیت را نمی‌دانند. اما آنها معتقدند که یک جزء ژنتیکی قوی وجود دارد. اختلال دوقطبی یکی از ارثی‌ترین بیماری های روانپزشکی در نظر گرفته می‌شود. به طوری که بیش از دو سوم افراد مبتلا به این اختلال حداقل یک خویشاوند بیولوژیکی نزدیک به این بیماری دارند. با این حال، فقط به این دلیل که یک خویشاوند بیولوژیکی مبتلا به اختلال دوقطبی دارید، لزوماً به این معنی نیست که شما نیز به آن مبتلا خواهید شد.
عوامل دیگری که دانشمندان فکر می‌کنند در ایجاد این بیماری نقش دارند عبارتند از:
- تغییرات در مغز: محققان تفاوت‌های ظریفی را در اندازه متوسط یا فعال شدن برخی از ساختارهای مغز در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی شناسایی کرده‌اند. با این حال، اسکن مغز نمی‌تواند این بیماری را تشخیص دهد.
- عوامل محیطی مانند تروما و استرس: یک رویداد استرس زا، مانند مرگ یکی از عزیزان، یک بیماری جدی، طلاق یا مشکلات مالی می‌تواند باعث یک دوره مانیک یا افسردگی شود. به همین دلیل، استرس و ضربه نیز ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد.
دانشمندان در حال حاضر در حال انجام تحقیقاتی برای تعیین ارتباط این عوامل در اختلال دوقطبی، چگونگی کمک به جلوگیری از بروز آن و نقش آنها در درمان آن هستند.
چه تغییراتی در شیوه زندگی می‌تواند به اختلال دوقطبی کمک کند؟
درمانگر احتمالاً تغییراتی در سبک زندگی برای توقف الگوهای رفتاری که علائم اختلال دوقطبی را بدتر می‌کند، توصیه می‌کند. برخی از این تغییرات سبک زندگی عبارتند از:
- ترک نوشیدن الکل و یا استفاده از مواد مخدر و دخانیات: ترک الکل و استفاده از مواد مخدر از جمله تنباکو ضروری است، زیرا ممکن است با داروهایی که ممکن است مصرف کنید تداخل ایجاد کند. آنها همچنین می‌توانند اختلال دوقطبی را تشدید کنند و باعث ایجاد یک دوره خلقی شوند.
- یک دفترچه خاطرات روزانه یا نمودار خلقی داشته باشید: پیگیری افکار، احساسات و رفتارهای روزانه می‌تواند به شما کمک کند تا از عملکرد درمان خود آگاه باشید و یا به شما کمک کند محرک‌های احتمالی دوره‌های شیدایی یا افسردگی را شناسایی کنید.
- یک برنامه خواب سالم را حفظ کنید: این اختلال می‌تواند به میزان زیادی بر الگوهای خواب شما تأثیر بگذارد و تغییرات در دفعات خواب شما حتی می‌تواند باعث بروز یک دوره شود. برنامه خواب معمولی را در اولویت قرار دهید.
- ورزش: ثابت شده است که ورزش به طور کلی باعث بهبود خلق و خو و سلامت روان می‌شود، بنابراین ممکن است به مدیریت علائم مرتبط با اختلال دوقطبی کمک کند. از آنجایی که افزایش وزن یکی از عوارض جانبی رایج داروهای این بیماری است، ورزش ممکن است به مدیریت وزن نیز کمک کند.
- مدیتیشن: نشان داده شده است که مدیتیشن در بهبود افسردگی که بخشی از اختلال دوقطبی است، موثر است.
- مدیریت استرس و حفظ روابط سالم: استرس و اضطراب می‌تواند علائم خلقی را در بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی بدتر کند. مهم است که استرس خود را به روشی سالم مدیریت کنید و در صورت امکان سعی کنید عوامل استرس زا را از بین ببرید. بخش بزرگی از این امر حفظ روابط سالم با دوستان و خانواده‌ای است که از شما حمایت می‌کنند و کنار گذاشتن روابط سمی با افرادی که استرس را به زندگی شما می‌افزایند.
آیا می توان از اختلال دوقطبی پیشگیری کرد؟
متأسفانه هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از اختلال دوقطبی وجود ندارد زیرا دانشمندان علت دقیق آن را نمی‌دانند. اما دانستن علائم و نشانه‌های این اختلال و مداخله زودهنگام بسیار مهم است.
